معناى داورى بر اساس بيّنه ها

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : جز اين نيست كه من هم يك بشر هستم و اى بسا كه بعضى از شما در اقامه حجّت و دليل از ديگرى زبان آورتر باشد [و حكم مرا به نفع خويش گرداند]. پس، هر كس كه من [بر اساس بيّنه] از حق برادرش به نفع او حكم دهم، در حقيقت تكّه اى آتش در اختيار او مى گذارم.

معانى الأخبار : دو نفر درباره ارثيه و مقدارى اشياى فرسوده با هم اختلاف پيدا كردند و براى داورى نزد پيامبر خدا صلى الله عليه و آله رفتند، حضرت فرمود : ممكن است كه يكى از شما در اقامه حجت و دليل از ديگرى زبان آورتر باشد. پس، هر كس كه من از حق برادرش به نفع او حكم دهم، در حقيقت تكه اى آتش در اختيارش مى گذارم. در اين هنگام هر يك از آن دو مرد عرض كرد: اى رسول خدا! من حقّم را به طرفم بخشيدم. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: نه، بلكه برويد و حق جويانه اموال را قسمت كنيد و آن گاه قرعه زنيد و سپس يكديگر را حلال كنيد.

تنبيه الخواطر : امرؤ القيس با مردى بر سر زمينى دعوا داشت و نزد پيامبر خدا صلى الله عليه و آله براى داورى رفته بود حضرت فرمود : بيّنه (شاهدى) دارى؟ عرض كرد: خير. فرمود: پس او را سوگند ده. امرؤ القيس عرض كرد: در اين صورت زمين مرا مى برد. فرمود: اگر با سوگندش زمين تو را ببرد، از كسانى خواهد بود كه خداوند در روز قيامت به وى نمى نگرد و اعمالش را نمى پذيرد و عذابى دردناك دارد. آن مرد به وحشت افتاد و زمين را به امرؤ القيس برگرداند.

امام على عليه السلام : پنج چيز است كه بايد قاضى [درباره آنها] به ظاهِر حكم عمل كند: ولايت (حق ولايت و سرپرستى كه خدا يا امام براى هر كس يا ولىّ طفل قرار داده است)، همسران (يعنى مسأله زناشويى كه بين مسلمانان مشهور است)، ميراثها، ذبايح (حلال بودن كشتار مسلمانان) و شهادات. هر گاه شهود، ظاهِرا امين و در خور اعتماد باشند، شهادتشان پذيرفته است و لازم نيست از باطن آنها جستجو كرد.

امام صادق عليه السلام : داوود عليه السلام دعا مى كرد كه خداوند ، قضاوت بين مردم را آن گونه كه نزد خداوند متعال حق است به او الهام فرمايد . كه خداوند به او وحى فرمود: اى داوود! مردم تحمّل اين را ندارند.

امام صادق عليه السلام : زمانى كه قائم آل محمّد عليه السلام ، قيام كند، به حكم داوود ميان مردم داورى مى كند و نيازى به بيّنه (گواه و مدرك) ندارد. خداوند متعال حكم را به او الهام مى كند و او به علمش قضاوت مى كند.