نشانه هاى شخص متكلّف

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اما نشانه متكلّف [عالِم نماى مدّعىِ علم]، چهار چيز است: در موضوعاتى كه به او مربوط نمى شود، بحث و مجادله مى كند. با بالا دست خود مى ستيزد. بدانچه نتواند رسيد، دست مى يازد و همّت خود را مصروف چيزى مى كند، كه نجاتش نمى دهد.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : متكلّف را، سه نشانه است: در حضور، چاپلوسى مى كند. پشت سر، بدگويى مى نمايد و از مصيبت و گرفتارى [ديگران] شاد مى شود.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : قصّه نگويد، مگر امير يا مأمور و يا متكلّف (متصنّع و خودنما) .حديث .

لقمان عليه السلام ـ خطاب به فرزندش ـ فرمود : متكلّف را سه نشانه است: با بالا دست خود، بحث و ستيزه مى كند. چيزى كه نمى داند، مى گويد و بدانچه نتواند رسيد، دست مى يازد.

امام على عليه السلام : متكلّف را سه نشانه است: با نافرمانىِ از بالا دست خود [در علم و دانش ]با او مى ستيزد و با چيره آمدن بر پايين تر از خود [در علم و دانش ]بر او ستم مى كند و ستمگران را تقويت مى نمايد.

امام على عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از تقدير ـ فرمود : راهى تاريك است، مپوييدش. دريايى ژرف است، در آن فرو مرويد و راز خداست، خود را [براى دانستن آن] به زحمت ميندازيد.

امام على عليه السلام : از سخن گفتن درباره آنچه نمى دانى دم فرو بند و در آنچه مكلّف نشده اى گفتگو مكن.

امام على عليه السلام : بدان كه راسخان در علم كسانى هستند كه اعتراف به آنچه در پس پرده غيب است و تفسيرش را نمى دانند، آنها را از نسنجيده در آمدن بر پرده هاى غيب بى نياز كرده است. پس، خداوند متعال اعتراف آنان را به ناتوانى در رسيدن به آنچه بدان احاطه علمى ندارند، ستوده است و فرو گذاشتن سختگيرى و باريك بينى را در آنچه مكلّف به جستجو از كُنه و حقيقت آن نيستند، رسوخ [در علم ]ناميده است.

امام على عليه السلام : خداوند، فرايضى را بر شما واجب فرموده است. پس آنها را فرو مگذاريد··· و چيزهايى را هم براى شما مسكوت گذاشته است، نه اين كه گفتن آنها را فراموش كرده باشد. پس براى دانستن آنها، خود را به تكلّف و زحمت نيندازيد.

امام على عليه السلام : فرو گذاردن آدمى آنچه را كه به عهده او وا گذار شده و پرداختن متكلّفانه به كارى كه از عهده او برداشته شده [و به عهده كسى ديگر است]، نا توانى اى آشكار و انديشه اى تباه كننده است.

امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش امير المؤمنين عليه السلام از او كه تكلّف چيست؟ ـ فرمود : تمسّك جستن به كسى كه به تو امان نمى دهد و انديشيدن در چيزهاى بيهوده و بى ربط.

امام صادق عليه السلام : علمايى هستند كه خود را در مَسند فتوا مى نشانند و مى گويند: از من بپرسيد. در حالى كه اى بسا حتى يك كلمه اش [از پاسخ هايى كه مى دهد] درست نباشد و خداوند متكلّفان را دوست نمى دارد.