نعمت هاى آشكار و نهان

صفحه اختصاصي حديث و آيات مجمع البيان عن ابنِ عبّاسٍ : سَألتُ النَّبيَّ صلى الله عليه و آله عن قَولهِ تعالى : «ظاهِرَةً و باطِنَةً» فقالَ : يا بنَ عبّاسٍ ، أمّا ما ظَهَرَ فالإسلامُ ، و ما سَوَّى اللّه ُ مِن خَلقِكَ ، و ما أفاضَ علَيكَ مِن الرِّزقِ . و أمّا ما بَطَنَ فسَتَرَ مَساوئَ عَمَلِكَ و لَم يَفضَحْكَ بهِ ، يا ابنَ عبّاسٍ، إنّ اللّه َ تعالى يَقولُ : ثلاثَةٌ جَعَلتُهُنَّ لِلمُؤمن و لَم تَكُن لَهُ : صَلاةُ المُؤمِنينَ علَيهِ مِن بَعدِ انقِطاعِ عَمَلِهِ ، و جَعَلتُ لَهُ ثُلثَ مالِهِ اُكَفِّرُ بهِ عنهُ خَطاياهُ ، و الثّالِثُ : سَتَرتُ مَساوِئَ عمَلِهِ و لَم أفضَحْهُ بشَيءٍ مِنهُ و لَو أبدَيتُها علَيهِ لَنبَذَهُ أهلُهُ فمَن سِواهُم ···
و قالَ الباقرُ عليه السلام : النِّعمَةُ الظّاهِرَةُ النَّبيُّ صلى الله عليه و آله و ما جاءَ بهِ النَّبيُّ مِن مَعرِفَةِ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ و تَوحيدِهِ ، و أمّا النِّعمَةُ الباطِنَةُ فوَلايَتُنا أهلَ البَيتِ و عَقدُ مَوَدَّتِنا
قال الطبرسي قدس سره : و لا تَنافيَ بينَ هذهِ الأقوالِ، و كلُّها نِعَمُ اللّه ِ ، و يَجوزُ حَملُ الآيةِ علَى الجَميعِ .
حديث

مجمع البيان ـ به نقل از ابن عباس ـ : از پيامبر صلى الله عليه و آله اين سخن خداوند متعال را كه فرمود : «ظاهرة و باطنة» پرسيدم، فرمود : اى پسر عباس! نعمت هاى آشكار، اسلام است و آفرينش نيكو و كاملى كه براى تو قرار داده و روزى سرشارى كه به تو بخشيده است. و نعمت هاى نهان، پوشاندن اعمال بد تو و رسوا نساختن تو به وسيله آنهاست. اى پسر عباس! خداى متعال مى فرمايد : سه چيز است كه من براى مؤمن قرار دادم در حالى كه او را در آنها اختيارى نيست. اول دعاى مؤمنان براى او بعد از تمام شدن دوران عملش [پس از مرگ]. دوم، اختيار يك سوم مالش را به دست او دادم تا به وسيله آن گناهان او را پاك كنم ، و سوم : كردارهاى زشت او را پوشاندم و به وسيله آنها رسوايش نساختم. در صورتى كه اگر اعمال زشت او را آشكار مى كردم خانواده اش او را دور مى انداختند چه رسد به ديگران···
حضرت باقر عليه السلام نيز فرمود : نعمت آشكار عبارت است از وجود پيامبر صلى الله عليه و آله و شناخت خداوند عزّ و جلّ و توحيد او كه آن حضرت آورده است. و نعمت پنهان و باطنى، ولايت ما اهل بيت است و دل دادن به محبّت ما
شيخ طَبرِسى قدس سره پس از نقل اين اقوال مى گويد: [بايد دانست كه] ميان اين گفته ها منافاتى نيست؛ چرا كه همه اينها نعمت هاى خداست و مى توان همه آنها را مصداق آيه شريفه دانست.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در همين باره ـ فرمود : [اى پسر عباس!] نعمت ظاهرى، آفرينش هماهنگ و موزون توست و نعمت باطنى، پوشاندن معايب و زشتى هاى توست كه اگر آنها را آشكار مى ساخت، خانواده ات هم از تو متنفّر و گريزان مى شدند چه رسد به ديگران.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در همين باره به ابن عباس ـ فرمود : نعمت آشكار همان اسلام است و آفرينش نيكو و هماهنگ تو و روزى فراوانى كه به تو عطا كرده است و نعمت نهانى، اى پسر عباس! پوشاندن عيب هاى توست.

امام على عليه السلام ـ درباره پيامبر صلى الله عليه و آله ـ گفت : او امين و مورد اطمينان توست و گواه تو در روز جزا و نعمتى است كه به عنوان پيامبر برانگيخته اى و رحمتى است كه به حق او را فرستاده اى.

امام على عليه السلام ـ درباره پيامبر صلى الله عليه و آله ـ فرمود : چه بزرگ است منّت خدا بر ما از اينكه نعمت وجود چنين پيغمبرى را عطايمان كرده كه پيشرو ماست و ما پيرو او هستيم و رهبرى است كه پا جاى پاى او مى گذاريم!

امام على عليه السلام : [آدمى را] مُلك قناعت و نعمتِ خوى نيكْ بس است.

امام على عليه السلام : امكان گناه نيافتن، خود نعمتى است.

امام على عليه السلام : نعمتِ خداى متعال در زمان گشايش و خوشى، فضل و احسان است و در زمان سختى ها، پاكسازى و تطهير [از گناهان].

امام كاظم عليه السلام ـ نيز در همين باره ـ فرمود : نعمت آشكار وجود امام آشكار است و نعمت نهان، وجود امام غايب است.