فصل دوم: حقوق كودك شيرخوار

كودك در دوران شيرخوارگى ، داراى دو حقّ اساسى است :

بر پايه رهنمودهاى پيشوايان اسلام ، بهترين غذا براى كودك ، شير مادر است . هيچ چيز براى كودك ، جاى شير مادر را نمى گيرد . بنا بر اين ، كودك حق دارد كه در صورت امكان ، از شير مادر استفاده كند .
مادرانى كه مايل باشند به اين وظيفه مادرى به طور كامل عمل كنند ، قرآن كريم تصريح مى كند كه دو سال تمام بايد به فرزندان خود شير دهند ، و يا براى برخوردارى كودك از اين حقّ طبيعى ، طبق فرمايش امام رضا علیه السلام ، 21 ماه به فرزند خود شير دهند كه هر چه از اين مدّت كاسته گردد، در حقّ كودك، ستم شده است.
امّا در صورتى كه به هر دليل ، كودك نمى تواند از شير مادر استفاده كند ، پدر موظّف است دايه اى شايسته براى شير دادن وى ، انتخاب نمايد ؛ دايه اى كه از زيبايى ظاهرى و باطنى برخوردار باشد ، چه اين كه شير در پرورش جسم و جان كودك ، نقش دارد . از اين رو ، روايات اسلامى نسبت به انتخاب دايه هايى كه از نظر اعتقادى و يا عملى و يا اخلاقى انحراف دارند و يا دچار بيمارى هستند ، هشدار داده اند .

نكته مهم ديگرى كه در سيره پيامبر خدا در مورد رعايت حقوق كودكان
شيرخوار ، شگفت انگيز است ، احترام به احساسات آنهاست . در حديث است كه روزى پيامبر خدا ، بر خلاف روش هميشگى ، نماز خود را كه با جماعت مى خواند ، كوتاه كرد . به قدرى پيامبر صلی الله علیه و آله با سرعت نماز خود را تمام كرد كه مسلمانان ، تصوّر كردند كه دستور جديدى از جانب خداوند متعال در اين باره به ايشان رسيده است ؛ امّا وقتى از ايشان ، علّت اين كار را پرسيدند ، با تعجّب پاسخ شنيدند كه : «مگر صداى گريه كودك را نشنيديد ؟» .
معلوم شد كه دليل كوتاه شدن نماز پيامبر صلی الله علیه و آله ، گريه كودكى بوده كه در كنار نمازگزاران ، بى تابى مى كرده و ايشان ، براى زودتر آرام كردن كودك ، نماز را كوتاه كرده است .
مكرّر اتّفاق مى افتاد كه كودكى را خدمت پيامبر خدا مى آوردند كه براى او دعا كند . ايشان ، او را در بغل مى گرفت و هنگامى كه مشغول دعا خواندن مى شد ، كودك ، لباس ايشان را آلوده مى كرد . مى خواستند او را از ايشان ، جدا كنند تا مانع آلوده شدن بيشتر لباس هاى ايشان شوند ؛ امّا آن حضرت نمى گذاشت .
پيامبر خدا ، با اين گونه برخوردهاى حكيمانه ، ضمن دلجويى از خانواده كودك ، مانع جريحه دار شدن احساسات كودك مى شد ؛ چرا كه مى دانست بى احترامى به احساسات كودك ، آثار نامطلوبى براى آينده وى در پى خواهد داشت .