کتابخانه احادیث شیعه

چهل حدیث « بازار »

مقدمه

صفحه اختصاصي حديث و آيات 0
تجارت در نگاه اسلام
روابط تجارى در زندگى انسانها، سوابقى طولانى دارد، خداوند متعال انسان و جهان را بر اساس حكمت و رحمت طورى آفريده، كه براى تأمين نيازمنديهاى خويش به حاصل فكر و كار ديگران نيازمند است.
انسان از يك سو با طبيعت در ارتباط است و با كار توليدى به روش مستقيم از سفره گسترده خدا در جهان بهره مى برد و از سوى ديگر با انسانها پيوند دارد و به دستاورد كار و انديشه ديگران احساس نياز مى كند.
نياز متقابل انسانها به محصول كار وكوشش يكديگر زمينه را براى پيدايش موضوع تجارت و داد و ستد پديد مى آورد. تجارت و مبادله در زندگى انسانها كارى طبيعى و عاقلانه و مشروع است و در قرآن مجيد از آن به عنوان «ابتِغاءَ فَضلِ اللّه ِ»حديث يعنى جستجوى بخشش الهى ياد مى كند و پيامبر گرامى اسلام صلي الله عليه و آله فرموده است:
«الجالبُ اِلى سُوقِنا كَالمجاهِدِ فى سَبيلِ اللّه ِ وَالمُحتَكِرُ فى سُوقِنا كَالْمُلحِدِ فِى كِتابِ اللّه ِ»حديث يعنى آنكه به بازار ما چيزى وارد كند مانند آن كسى است كه در راه خدا جهاد مى كند و آن كه در بازار ما احتكار كند مانند كسى است كه در كتاب خدا كافر به شمار رفته است.
امّا از آنجا كه انسان منهاى ايمان به خدا و قيامت، به جانورى خطرناك تبديل مى گردد و آزمندى بر فطرت پاك و رهنمودهاى عقل پيروز مى گردد، اين رابطه عاقلانه و طبيعى مورد سوء استفاده فراوان قرار گرفته و مى گيرد.
انحراف بازرگانى از مسير طبيعى سبب شده است كه اصل آن از سوى برخى ديدگاههاى اقتصادى، غير منطقى و ناعادلانه قلمداد شود.
تجارت اگر به معناى مبادله عادلانه دستاوردها، انتقال كالاها، برداشتن بارسنگين فروش از دوش توليدگر وكاهش زحمات مصرف كننده باشد، نه تنها غيرمنطقى واستثمارگرانه نيست بلكه خدمت به توليدگر ومصرف كننده هر دوتاست. تجارت حلقه ارتباط توليدات و نيازهاست و اگر در روايات اسلامى مى خوانيم كه پيامبر اسلام فرموده است:
التّاجِرُ الصَّدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ يَوْمَ القيامَةِ.حديث
بازرگان راستگو روز قيامت در سايه حمايت خداست.
اين گونه بازرگانى و تجارت مورد توجه است، تجارتى كه در آن، آخرت بر دنيا حاكم باشد و اعتقاد بر اقتصاد و عبادت بر تجارت، اين گونه بازرگانى تلاش در جهت تأمين نيازمنديهاى شخصى و خانوادگى و گامى به سوى كمك به جامعه بشرى و خود نوعى عبادت الهى است.
امّا اگر تجارت وسيله اى براى بهره كشى و استثمار توليدگر يا مصرف كننده و يا خداى نكرده هر دو باشد و با ايجاد انحصارات تجارى و توليدى و با سازش با حكومتهاى ستمگر و سلطه بر ابزارهاى تبليغاتى جهان، منابع اوّليه و گرانبهاى دنياى محرومين را همراه با كار و زحمت انسانهاى مظلوم به بهايى ناچيز در خدمت غارتگران بين المللى و دستياران ايشان قرار دهد و ابزار سلطه اقتصادى، فرهنگى و سياسى بر كشورهاى محروم و مستضعف گردد، اين گونه تجارت باطل و حرام است.
تجارتى كه مواد مرگبار و سلاحهاى جهنّمى در اختيار بيدادگران، دُزدان و غارتگران حقوق مظلومان قرار دهد، مشروع نيست. تجارتى كه مواد زيان بخش همچون هرويين، ترياك، مشروبات الكُلى و امثال آن را ترويج كند و گسترش دهد جايز نيست. تجارتى كه حق توليد و توزيع و آزادى انتخاب شغل را از ديگران بگيرد حلال نيست.
تجارتى كه توأم با رشوه خوارى و رباخوارى باشد، جنگ با خدا و پيامبر است. تجارتى كه همراه با كم فروشى و گرانفروشى باشد، مورد تأييد اسلام نيست.
تجارتى كه از گرفتارى و ناچارى مردم سودجويى كند خداپسندانه نيست. خريد و فروشى كه مواد آلوده و پاك نشدنى، مردار، سگ، خوك و امثال آن را در اختيار انسانها بگذارد مورد تأييد نيست.
تجارت با اموال مسروقه و غارت شده جايز نيست و خريدار و فروشنده وظيفه دارند، مال را به صاحب اصلى آن برگردانند. نظام جمهورى اسلامى كه برخاسته از نظام عقيدتى اسلام است، خود را موظّف مى داند در روابط بين المللى و فعاليتهاى داخلى در چهارچوب قوانين زندگى ساز آن رفتار نمايد. روابط بازرگانى مثل ديگر روابط در صورتى مورد قبول نظام است كه:
1 ـ به استقلال سياسى، فرهنگى و اقتصادى مسلمين ضربه نزند.
2 ـ زمينه سلطه تدريجى بيگانگان بركشورهاى اسلامى را فراهم نياورد.
3 ـ تصرّف بى جهت در اموال ديگران، «اكل مال بالباطل» نباشد.
4 ـ معاملات به شيوه «غررى» و قمارآلود انجام نگيرد.
5 ـ كمك به بيدادگران و تقويت ظالمان نباشد.
6 ـ حق توليد و تجارت ديگران را سلب نكند.
7 ـ همراه با رباخوارى و احتكار نباشد.
8 ـ كالاى تجارى، مواد زيانبخش و ابزار گمراه گرى عقيدتى و اخلاقى مثل برخى فيلم ها و نشريات نباشد.
9 ـ با رضايت طرفين معامله انجام گيرد.
10 ـ تقلّب و غشّ در كالا و بها راه نيابد.
نكات ياد شده بخشى از اصول حاكم بر بازرگانى اسلامى است كه، جمهورى اسلامى به آن پاى بند است. علاوه بر اصول مزبور، در اسلام براى برقرارى روابط اولويت هايى تعيين شده است.
جمهورى اسلامى، كشورهاى اسلامى، شركت هاى مسلمان و اشخاص مسلمان و كشورهاى همسايه و ممالكى كه انگيزه و سابقه سلطه جويى نداشته باشند، در شرايط مساوى بر ديگران مقدم مى داردو به خاطر پاسدارى از اصول مكتبى خود منافع اقتصادى فراوان را ناديده مى گيرد و زيانهاى مادى را تحمّل مى كند و اين شعار را از امام على عليه السلامآموخته است كه:
اَلْمَنيَّةُ وَلاَ الدَّنِيَّةُ، التَّقَلُّلُ وَلاَ التَّوسُّلُ.حديث
مرگ آرى، زبونى هرگز، فقر آرى، وابستگى هرگز!
بازرگانان مسلمان و دست اندركاران تجارت در ديگر كشورهاى اسلامى هم همين انتظار مى رود كه اهداف عالى قوانين ارزشمند اسلام را در نظر داشته باشند و كار تجارت را در چهارچوب اصول مكتبى و قوانين اسلامى انجام دهند، بلكه همچون بازرگانان صدر اسلام تجارت را راهى براى تبليغ اسلام و رهايى بشريت از چنگال شرك و فساد بشناسند.
در اين دفتر آيه اى از قرآن كريم، وچهل حديث درباره تجارت تقديم مى گردد. باشد كه سخنان رسول خدا صلي الله عليه و آلهو امامان معصوم عليه السلام بر سقف بازار همچون چهلچراغ بدرخشد.
ان شاءاللّه
تجارت ازديدگاه قرآن قالَ اللّه ُ تَبارِكَ وَتَعالى: يا أَيُّهَا الَّذَينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا أَمَوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ اِلاّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْكُمْ. خداوند متعال فرمود: هان اى مؤمنان ! اموال يكديگر را بى جهت مصرف نكنيد مگر تجارتى كه با رضايت طرفين باشد... سوره نساء / آيه 29
نمایش منبع

فروش قبل از تحويل

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: وقتى چيـزى خـريدى پيش از آنكه آن را تحويل بگيرى نفروش.
نمایش منبع

فروش كالاى معيوب

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: مسلمان با مسلمان بـرادر است و جايز نيست به برادرش چيز معيوبى را بفروشد مگر آنكه به او اعـلام نمايد.
نمایش منبع

غشّ در معامله

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: اى خواروبارفروش، زير اين كالا همانند روى آن است؟ هركس به مسلمانان خيانت كند مسلمان نيست.
نمایش منبع

دخالت درمعامله مؤمن

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هيچ يك از شما وارد معامله برادر دينى خود نشود.
نمایش منبع

آرزوى گرانى

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هركس يك شب در آرزوى گرانى براى امت من باشد خداوند اعمال چهل ساله او را تباه خواهد كرد.
نمایش منبع

بازرگان راستگو

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: بـازرگان راستـگو روز قيامت در سايه حمايت خداست.
نمایش منبع

تجارت وشهادت

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: بازرگان امين و راستگو و مسلمان روز قيامت با شهيدان خواهد بود.
نمایش منبع

توزين و كالا

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: اى توزين گر! وزن كن و اندكى بيفزاى.
نمایش منبع

خطر در كمين تجّار

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هان اى بازرگانان! همانا بازرگانان در قيامت گنهكار برانگيخته مى شوند مگر كسى كه تقـواى الهى پيشـه كند، نيكويى كند و راستگو باشد.
نمایش منبع

فسخ معامله

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هركس معامله شخص پشيمانى را فسخ كند، خـداونـد روز قيـامت از گنـاهان او بـگذرد.
نمایش منبع

آفات تجارت

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: سوداگر وبازرگان بايد از پنج خصلت دورى گزيند وگرنه داد و ستد نكند: 1 ـ رباخوارى 2 ـ سوگندخوردن 3 ـ نهان داشتن عيب ها 4 ـ ستايش كالا هنگام فروش 5 ـ نكوهش هنگام خريد.
نمایش منبع

ربــاخـوارى

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: بـدتـرين درآمــدهـا، درآمدى است كه از راه ربا به دست آيد.
نمایش منبع

فروش انسانها

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: خـداوند تمام گنـاهان را مى آمـرزد، مگر كسى كه مهر زنى را نپردازد، مزد كارگرى را ندهد و شخص آزادى را بفروشد.
نمایش منبع

سوء استفاده از اعتماد مشترى

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: مغبون ساختن كسى كه كار را به انصاف خود انسان سپرده، حكم رباخوارى دارد.
نمایش منبع

زشتى احتكار

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هركس مواد خواركى بخرد وچهل روز براى ايجاد گرانى نگهدارد، سپس بفروشد وقيمت آن را در راه خدا صدقه بدهد، كفّاره احتكارش حساب نمى شود.
نمایش منبع

وارد كننده كالا

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: وارد كننده «از لُطف و رحمت الهى» بهـره مـند مى گـردد و احتكار كننده ملعون است.
نمایش منبع

اختيار فسخ

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: مشترى و فروشنده تا از هم جدا نشده اند اختـيار فسـخ دارنـد.
نمایش منبع

دخالت در معامله ديگران

رسول خدا صلي الله عليه و آله نهى فرمود: از اينكه كسى در معـامله بـرادر مسلمان خود وارد شود.
نمایش منبع

تجارت و سوگند

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: واى بـر بازرگانان اُمّـت مـن از «نه بـه خـدا» و «آرى به خـدا» گفـتن. و واى بر صنعتـگران اُمّت من از «امروز وفـردا» كردن.
نمایش منبع

سوء استفاده از اضطرار مردم

امام على عليه السلامفرمود: رسول خدا صلي الله عليه و آله از خريد (اجحاف گرانه) اموال اشخاص كه ناچـار به فروش شده اند منـع فرموده است.
نمایش منبع

تقلب در گوشت فروشى

امام على عليه السلام وارد بازار شد و فرمود: هـان اى گوشت فروشـان ! هركس در گوشت بِدَمَد و آن را چاق نشان دهد از مـا (مسلمانان) نيـست.
نمایش منبع

فروش پوست درندگان

امام على عليه السلام فرمود: بهاى پوست درندگان حرام است.
نمایش منبع

احتكار

امام على عليه السلام فرمود: احـتـــــكار راه و رسم اشرار است.
نمایش منبع

خريد و فروش مشروبات

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: خداوند لعن كرده است مشروب وفشارنده آن و كارنده درخت آن ونوشنده آن وساقى وفروشنده آن وخريدار وخورنده پول آن وحامل آن را وكسى را كه به سوى او مى برند.
نمایش منبع

افزايش كاذب قيمت

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: كسى كه قيمت جنسى را بالا مى برد بدون آنكه قصد خريد داشته باشد، خـائن اسـت.
نمایش منبع

تحقيق در مورد قيمت

پيامبر خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: كسى كه مغبون مى شود نه نـزد خلق پسـنديده اسـت و نه نزد خدا داراى پاداش مى باشد.
نمایش منبع

خريد و فروش كالاى مسروقه

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: هركس دانسته اموال مسروقه اى را بخرد همانند خودِ خـائن است.
نمایش منبع

قرض بدون تصميم پرداخت

امام صادق عليه السلامفرمود: دزدان سه دسته اند: 1 ـ آنكه زكات نپردازد 2 ـ آنكه مهر زنان را ندهد 3 ـ آنكه قرض بگيرد و تصميم پرداخت نداشته باشد.
نمایش منبع

وفادارى نسبت به معاملات

امام صادق عليه السلامفرمود: مسلمانان به قراردادهاى خود وفادارند مگر شرطى كه بر خلاف قـرآن باشد.
نمایش منبع

فروش به كمك سوگند

امام صادق عليه السلامفرمود: همانا كسى كه با كمك قسم كالاى خـود را بفروشـد مورد خشم خـداست.
نمایش منبع

خشكسالى وكم فروشى

امام على عليه السلامفرمود: وقتى پيمـانه ها را كاهـش دهـند خداوند ايشان راگرفتار قحط و كمبود مى سازد.
نمایش منبع

بازرگان راستگو

امام صادق عليه السلامفرمود: خداوند سه كس را بدون حسابرسى به بهشت مى برد: 1 ـ پيشواى عادل 2 ـ بازرگان راستگو 3 ـ پيرى كه عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانيده باشد.
نمایش منبع

فقه و تجارت

امام على عليه السلامفرمود: اى بازرگانان، اوّل فقاهت (دين شناسى) سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت، اوّل فقاهت سپس تجارت.
نمایش منبع

تجارت و خِردورزى

امام صادق عليه السلامفرمود: تـجــارت مايه افزونى خرد است.
نمایش منبع

تجارت با خدا

امام على عليه السلامفرمود: هيچ تجارتى همانند عمل صالح نيست و هيچ سودى مانند پاداش الهى نيست.
نمایش منبع

تاجر ترسو

على عليه السلام فرمود: بازرگان ترسو محروم است و بازرگان شجـاع بهره مند.
نمایش منبع

پس گرفتن كالا

امام صادق عليه السلامفرمود: چهار كس در روز قيامت مورد توجّه خداوندند: 1 ـ كسى كه خريد وفروش شخص نادمى را فسخ كند. 2 ـ آنكه اندوه زده اى را فريادرسى كند . 3 ـ كسى كه برده اى را آزاد سازد . 4 ـ كسى كه زن ويا مرد بى همسرى را همسر دهد.
نمایش منبع

شريك جرم در ربا

رسول خدا صلي الله عليه و آلهفرمود: ربا خوار و ربا پرداز و حسابدارِ امور ربوى و گواهان آن همه در بارِ گناه، شريك و مسئولند.
نمایش منبع

تجارت و بى‏نيازى

امام على عليه السلامفرمود: دسـت به انـواع بـازرگانى بزنيــد كه تجارتها عامل بى نيازى شما از اموال مردم است، وخداوند شخص صاحب حرفه درستكار را دوست دارد.
نمایش منبع

پيام على عليه‏السلام به بازاريان

امام على عليه السلام وقتى در بازار مى گشت وموعظه مى كرد، چنين مى فرمود:
هان اى گروه بازرگانان،
در آغاز از خدا خير بخواهيد،
و با سهل گيرى بركت بجوييد،
و در اخلاق وجايگاه به خريداران نزديك شويد،
و به حلم و بردبارى آراسته باشيد،
و از سوگند باز ايستيد،
و از دروغ دورى گزينيد،
و از ستمگرى كناره بگيريد،
و حق مظلومين را بپردازيد،
و به ربا نزديك نشويد،
و پيمانه و ترازو را كامل كنيد،
و از اموال مردم كم نگذاريد،
و در زمين فساد نكنيد.
نمایش منبع
حدیث روز

امام سجّاد عليه‏ السلام:

أنتِ بِحَمدِ اللّه‏ِ عالِمَةٌ غَيرُ مُعَلَّمَةٍ، فَهِمَةٌ غَيرُ مُفهَّمَةٍ؛

[اى زينب!] تو، بحمداللّه‏، عالمى هستى كه نزد كسى تعليم نديدى و دانايى هستى كه نزد كسى نياموختى.

بحار الأنوار: ج 45 ، ص 164

احادیث معصومین

حمایت از پایگاه
آمار پایگاه کتابخانه احادیث شیعه

تــعــداد كــتــابــهــا : 111

تــعــداد احــاديــث : 45456

تــعــداد تــصــاویــر : 3838

تــعــداد حــدیــث روز : 685