حقيقت زهد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بى رغبتى به دنيا عبارت است از كوتاه كردن آرزو و به جاى آوردن شكر هر نعمتى و پرهيز از هر آنچه خداوند حرام كرده است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : زهد ، به معناى حرام كردن حلال [بر خود] نيست ، بلكه بدين معناست كه انسان اطمينانش به آنچه در دست خداست بيشتر باشد از آنچه در دست خود اوست .

امام على عليه السلام : همه زهد در دو جمله قرآن آمده است ؛ خداوند متعال فرموده : «تا بر آنچه از دستتان مى رود، اندوهگين نشويد و بر آنچه به دستتان مى آيد، شادمانى نكنيد» . بنا بر اين ، كسى كه بر گذشته اندوه نخورد و براى آنچه به دستش مى رسد شاد نشود ، زاهد است .

امام على عليه السلام : زهد در دو جمله فراهم آمده است ؛ خداى متعال فرموده : «تا بر آنچه از دستتان رفته اندوهگين نشويد و به آنچه دستتان مى آيد شادمانى نكنيد . و خدا هيچ متكبّر فخر فروشى را دوست ندارد» . بنا بر اين ، كسى كه براى از دست رفته افسوس نخورد و براى آنچه به دستش مى رسد شاد نشود ، هر دو جانب زهد را رعايت كرده است .

امام على عليه السلام : اى مردم! مردم سه گروهند : دنيا گريز و دنيا خواه و شكيبا . دنيا گريز، هرگاه به چيزى از دنيا دست يابد، شاد نمى شود و هرگاه چيزى از آن را از دست دهد افسوس نمى خورد . و شكيبا، در دل آرزوى دنيا را دارد، اما اگر به چيزى از دنيا دست يابد، چون عاقبت بد و ناگوار آن را مى داند، خود را از آن باز مى دارد . و دنياخواه، اهميتى نمى دهد كه از راه حلال به دنيا برسد، يا از راه حرام .

امام على عليه السلام : اى پسر آدم! براى آنچه از دست رفته و باز نمى گردد، افسوس مخور و براى آنچه در دست دارى، اما مرگْ آن را در دستانت باقى نمى گذارد، شادى مكن .

امام على عليه السلام : زهد آن است كه تا موجودى ات از بين نرفته ، در طلب نا داشته بر نيايى .

امام على عليه السلام : زهد، كوتاه كردن آرزوهاست و خالص كردن اعمال .

امام على عليه السلام : ريشه زهد ، رغبتِ شايسته داشتن است به آنچه نزد خداست .

امام على عليه السلام : اى مردم! زهد، كوتاهى آرزو و گزاردن شكر نعمتها و خويشتندارى در هنگام روبرو شدن با حرامهاست . اگر اين زهد از شما برنيامد ، [لااقل ]نبايد كه حرام بر شكيبايىِ شما چيره آيد و سپاسگزارى از نعمتها را فراموش كنيد .

امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه زهد چيست؟ ـ فرمود : رغبت به تقوى و بى رغبتى به دنيا .

امام زين العابدين عليه السلام ـ در دعا ـ گفت : پروردگارا ! بر محمّد و آلش درود فرست و مرا در همه حال به ستايش و مدح و سپاسگزارى از خودت برگمار، تا بر آنچه از دنيا به من داده اى، شاد نشوم و براى آنچه از من در دنيا باز داشته اى، غم مخورم .

امام صادق عليه السلام : بى رغبتى به دنيا، به استفاده نكردن از مال و ثروت و يا حرام كردن حلال [بر خود] نيست ، بلكه بى رغبتى به دنيا آن است كه به آنچه در دست دارى، از آنچه در دست خداوند عزّ و جلّ است مطمئن تر نباشى .

امام صادق عليه السلام : به امير المؤمنين عليه السلام عرض شد : زهدِ به دنيا چيست؟ فرمود : فرو گذاشتن حرامِ آن .

امام صادق عليه السلام : زهد كليد درِ آخرت است و برائت از آتش . زهد آن است كه هر چه تو را از خدا باز دارد رها كنى ، بى آن كه بر از دست دادن آن افسوس خورى و نه بر اثر فرو گذاشتن آن دچار خودپسندى شوى و نه چشمداشت گشايشى از آن داشته باشى و نه خواهان ستايشى در قبال اين كار و نه طالب عوض و جبران آن باشى . بلكه از دست دادن آن را مايه آسايش و بودن آن را آفتى [براى خود ]دانى و همواره از آفت گريزان باشى و به آسايش چنگ زنى .