صفات زاهد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : گفتم : اى جبرئيل! تفسير زهد چيست؟ گفت : زاهد، آنچه را كه آفريدگارش دوست دارد ، دوست مى دارد و آنچه را آفريدگارش ناخوش دارد ، ناخوش مى دارد و از حلال دنيا مى پرهيزد و به حرام آن توجّه نمى كند ؛ زيرا حلال آن حساب دارد و حرامش كيفر؛ و [زاهد ]همچنان كه به خودش رحم مى كند، به همه مسلمانان نيز رحم مى كند و همچنان كه از مردار گنديده بسيار بد بو، دورى مى كند از سخن گفتن نيز مى پرهيزد و همچنان كه از آتش دورى مى كند، كه مبادا او را فرا گيرد، از خُرده ريزه هاى دنيا نيز كناره مى گيرد و آرزويش كوتاه است و مرگ را در برابر چشمِ خود دارد .

امام على عليه السلام : بى رغبت به دنيا كسى است كه در مقابل حرام ، شكيبايى خود را از دست ننهد و حلال ، او را از گزاردن شكرش غافل نسازد .

امام على عليه السلام : كسى كه به دنيا بى اعتناست، هرچه دنيا بيشتر برايش خود آرايى كند، او بيشتر به آن پشت مى كند .

امام على عليه السلام : دنيا گريزان، مردمى هستند كه چون اندرز داده شدند ، پند گرفتند و چون بيم داده شدند ، حذر كردند و چون تعليم داده شدند ، آموختند و هرگاه آسايشى به آنان رسد ، شكر كنند و چون به سختى درافتند ، شكيبايى ورزند .

امام على عليه السلام : زاهد، زاهد نباشد، مگر آنگاه كه فروتن باشد .

امام على عليه السلام ـ در وصف زهّاد ـ فرمود : آنان گروهى از مردم دنيا هستند، ولى اهل دنيا (دنيا دوست) نيستند . در اين دنيا همچون كسانى هستند كه از آن نيستند . بر اساس بينش و بصيرت كار مى كنند و در دنيا از آنچه مى ترسند (مرگ) پيشى مى گيرند ، پيكرهايشان در ميان اهل آخرت مى گردد (جز با اهل دين و آخرت نمى آميزند) ، اهل دنيا را مى بينند كه به مرگ بدنهايشان اهميت مى دهند ، در حالى كه آنان مرگ دلهاى زنده را بيش از آن مُهم مى شمارند .

امام على عليه السلام : بى رغبتان به دنيا، گر چه [به ظاهر ]خندانند اما دلهايشان گريان است و هر چند [به ظاهر] شادند ، ليكن سخت اندوهناكند ؛ هرچند به آنچه روزيشان شده خرّم و شادمانند، اما بر خود بسيار خشمناكند .

امام زين العابدين عليه السلام : نشانه دنيا گريزانِ آخرت خواه، رها كردن هر همنشين و دوست و طرد كردن هر يار و رفيقى است كه خواسته اش با خواسته آنان يكى نباشد . بدانيد كسى كه براى ثواب آخرت كار مى كند ، نسبت به زرق و برقِ زودگذر دنيا بى رغبت است .

امام صادق عليه السلام : زاهد كسى است كه آخرت را بر دنيا و خاكسارى را بر بزرگى و رنج را بر آسايش ، و گرسنگى را بر سيرى، و فرجام آخرت را بر محبّت دنيا، و ذكر [خدا و آخرت] را بر غفلت ترجيح مى دهد . پيكرش در دنياست و دلش در آخرت.

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به اين كه زاهدِ به دنيا كيست؟ ـ فرمود : كسى كه از بيم حسابرسى ، حلال دنيا را ترك گويد و از بيم كيفر ، حرام آن را رها كند .

امام صادق عليه السلام : همانا بى رغبتان به دنيا، از نور جلال و عظمت منوّرند و نشانه خدمت گزارى بر پيشانى آنها هويداست ؛ و چرا چنين نباشند؟ آدمى وقتى خود را وقف خدمت گزارى به حكمرانى از حكمرانان دنيا مى كند، آثار آن در وى ديده مى شود، پس چگونه ممكن است كسى خود را وقف خدمت به خداوند متعال كند و اثر آن بر وى ديده نشود؟

امام رضا عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش از صفت زاهد ـ فرمود : كسى كه به كمتر از قُوت خود بسنده مى كند ، براى روز مرگش آماده است و از زنده ماندن خود دلتنگ است (شوق آخرت و ديدار خدا را دارد) .