4. رفتار خدا پسندانه با مردم

نزديك ترين مردم به خدا و رسول او كسى است كه آغازگر سلام باشد.

مؤثّرترين وسيله جلب رحمت خدا اين است كه خيرخواه همه مردم باشى.

هنگامى كه بندگان در پيشگاه خدا مى ايستند، آواز دهنده اى ندا دهد: آن كس كهمزدش با خداست برخيزد و به بهشت رود. گفته مى شود: چه كسى مزدش با خداست؟مى گويد: گذشت كنندگان از مردم.

خداوند متعال مى فرمايد: بر خود واجب كرده ام دوست داشتن كسانى را كه به خاطرمن به ديدار يكديگر مى روند و كسانى كه در راه من به يكديگر بخشش مى نمايند، چنينكسانى (روز قيامت) بر منابرى از نورند به گونه اى كه پيامبران و صديقين به جايگاه آنانغبطه مى خورند.

هر كس رابطه اش را با خدا اصلاح كند، خداوند رابطه او را با مردم اصلاح خواهد نمود.

پروردگارم، همان گونه كه مرا به انجام واجبات فرمان داده، به مدارا كردن با مردم نيزفرمان داده است.

سخاوتمند به خدا، مردم و بهشت نزديك است.

صدقه اى كه خداوند آن را دوست دارد عبارت است از: اصلاح ميان مردم هرگاهرابطه شان تيره شد و نزديك كردن آنها به يكديگر هرگاه از هم دور شدند.

اگر مى خواهيد كه خدا و پيغمبر شما را دوست بدارند وقتى امانتى به شما سپردند بهسلامت برگردانيد و چون سخن گوييد راست گوييد و با همسايگان خود به نيكى رفتار نماييد.

حق كسى كه به تو نيكى كرده ، اين است كه از او تشكر كنى و نيكيش را به زبان آورىو از وى به خوبى ياد كنى و ميان خود و خداى عزّوجلّ برايش خالصانه دعا كنى ، هرگاهچنين كردى بى گمان پنهانى و آشكارا از او تشكر كرده اى . سپس اگر روزى توانستىنيكى او را جبران كنى ، جبران كن .

هر كس بخواهد دعايش مستجاب شود، بايد كسب خود را حلال كند و حق مردم رابپردازد. دعاى هيچ بنده اى كه مال حرام در شكمش باشد يا حق كسى بر گردنش باشد،به درگاه خدا بالا نمى رود.

بپرهيز از خلف وعده كه آن موجب نفرت خدا و مردم از تو مى شود.

اما شاخه هاى حيا عبارتند از: نرمش، مهربانى، در نظر داشتن خدا در آشكار و نهان،سلامت، دورى از بدى، خوشرويى، گذشت، بخشندگى ، پيروزى و خوشنامى در ميانمردم، اينها فوايدى است كه خردمند از حيا مى برد. خوشا به حال كسى كه نصيحت خدارا بپذيرد و از رسوايى خودش بترسد.

با مردم منصفانه رفتار كن و نسبت به آنان خيرخواه و مهربان باش، زيرا اگر چنينبودى و خداوند بر مردم آباديى كه تو در آن به سر مى برى خشم گرفت و خواست بر آنانعذاب فرو فرستد، به تو نگاه مى كند و به خاطر تو به آن مردم رحم مى كند. خداى متعالمى فرمايد «و پروردگار تو (هرگز) بر آن نبوده است كه شهرهايى را كه مردمشدرستكارند، به ستمى هلاك كند».

هر كس كه خداوند براى او خير بخواهد، دوستى شايسته نصيب وى خواهد نمود.

مشورت كردن با عاقلِ خيرخواه مايه هدايت و ميمنت است و توفيقى است از جانبخداوند، پس هرگاه خيرخواه عاقل تو را راهنمايى كرد، مبادا مخالفت كنى كه موجبنابودى مى شود.

بلند مرتبه ترين مردم نزد خداوند در روز قيامت كسى است كه در روى زمين بيشتردر خيرخواهى و ارشاد مردم قدم بردارد.

مؤمن نيازمند سه چيز است: توفيقى از پروردگار، پند دهنده اى از درون خويش وپذيرش از نصيحت كنندگان.

تواضع درجاتى دارد: يكى از آنها اين است كه انسان اندازه خود را بشناسد و با طيبخاطر خود را در آن جايگاه قرار دهد، دوست داشته باشد با مردم همان گونه رفتار كندكه انتظار دارد با او رفتار كنند، اگر بدى ديد آن را با خوبى جواب دهد، خشم خود را فروخورد و از مردم درگذرد، و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.

حضرت موسى عليه السلام مردى را نزد عرش ديد و به جايگاه او غبطه خورد و در مورد او سؤالكرد. به او گفته شد كه او به آنچه خداوند از فضل خود به مردم داده است حسد نمى برد.

روز قيامت فردى را مى آورند و او را در پيشگاه خدا نگه مى دارند و كارنامه اشرابه اومى دهند،اماحسنات خودرا در آن نمى بيند.عرض مى كند:الهى!اين كارنامه مننيست! زيرا من در آن طاعات خود را نمى بينم! به او گفته مى شود: پروردگار تو نه خطامى كند و نه فراموش. عمل تو به سبب غيبت كردن از مردم بر باد رفت. سپس مردديگرى را مى آورند و كارنامه اش را به او مى دهند. در آن طاعت بسيارى را مشاهدهمى كند. عرض مى كند: الهى! اين كارنامه من نيست! زيرا من اين طاعات را بجا نياورده ام!گفته مى شود: فلانى از تو غيبت كرد و من حسنات او را به تو دادم.

هر كس يتيمى را سرپرستى كند تا آن كه بى نياز گردد، خداوند به سبب اين كاربهشت را بر او واجب سازد، همچنان كه آتش دوزخ را بر خورنده مال يتيم واجبساخته است.

چون پس از من زنا زياد شود، مرگ ناگهانى زياد مى شود و چون كم فروشى كنند،خداوند آنان را به قحطى و كمبود مبتلا مى گرداند و چون زكات ندهند، زمين بركاتخود مانند غلات و ميوه ها و معادن را از آنان دريغ مى دارد و چون در قضاوت ستمنمايند، بر ظلم و تجاوز يكديگر را يارى كنند و چون عهد و پيمان ها را بشكنند، خداونددشمنشان را بر آنان مسلّط كند... .

عيادت كننده از بيمار، در نخلستان بهشت ميوه مى چيند و هرگاه نزد بيمار بنشيند،رحمت خدا او را فرا مى گيرد.

خداوند سبحان غذاى فقرا را در اموال ثروتمندان قرار داده است، پس هيچ فقيرى در دنيا گرسنگى نمى كشد مگر اين كه ثروتمندى حق او را نداده باشد و خداوند از اغنيادر اين باره خواهد پرسيد.

محبوب ترين كارها نزد خدا، سير كردن گرسنه يا پرداختن بدهى يا برطرف كردنگرفتارى اوست.

هر كس به مردم رحم نكند، خداوند به او رحم نمى كند.

بهترين وساطت، وساطت ميان دو نفر براى ازدواج است تا اين كه خداوند آن دو را بهيكديگر برساند.

بهترين دوستان كسى است كه هرگاه خدا را ياد نمودى تو را يارى كند و چون خدا رافراموش نمودى به يادت آورد.

هرگاه قضاوت مى كنيد، عادلانه قضاوت كنيد و هرگاه سخن مى گوييد، نيكو بگوييد،زيرا خداوند نيكوكار است و نيكوكاران را دوست دارد.

هر كس ستم كند خداوند ستمش را به خود او باز مى گرداند و يارى خدا نصيب كسىمى گردد كه به او ستم شده و كسى كه خدا او را يارى كند غلبه پيدا مى كند و از جانب خداپيروزى نصيبش مى شود.

هر كس نعمت هاى خدا بر او زياد شود، نيازهاى مردم به او زياد مى شود، حال اگر بهآنچه خداوند در اين باره بر او واجب كرده عمل كند، زمينه دوام آن نعمت ها را فراهمكرده، و اگر نكند آنها را در معرض نابودى قرار داده است.

اختلاف و كشمكش و پشت هم اندازى، از ناتوانى و سستى است و خداوند نه آن رادوست دارد و نه با آن يارى و پيروزى مى دهد.

اگر كسى به تو ناسزا گفت به او بگو: اگر راست مى گويى، از خدا مى خواهم كه مرابيامرزد و اگر دروغ مى گويى، از خدا مى خواهم كه تو را بيامرزد و اگر كسى تهديدت كرد،تو او را به خيرخواهى و مراقبت وعده ده.

بدانيد كه خداوند از انسان هايى كه دائما رنگ عوض مى كنند نفرت دارد. پس از حقو اهل آن جدا نشويد، چرا كه هر كس به باطل و اهل آن بپيوندد، نابود مى شود و دنيا راهم از دست مى دهد.

هيچ مرد مسلمانى نيست كه نگاهش به زنى بيفتد و چشم خود را پايين بيندازد مگراين كه خداى متعال به او توفيق عبادتى دهد كه شيرينى آن را در دل خويش بيابد.

خدايا به دست من براى مردم خير و نيكى جارى ساز و آن را با منّت گذارى من تباهمكن، و مرا اخلاق والا عطا فرما و از فخرفروشى نگاه دار.

سزاوار است مؤمن هشت خصلت داشته باشد: در سختى ها باوقار، در گرفتارىصبور، در آسايش شاكر و به روزى خداوند قانع باشد، به دشمنان ستم نكند، از دوستانكينه و دشمنى به دل نگيرد، بدنش از او در رنج و مردم از او در آسايش باشند.

تا مى توانيد خود را از همّ و غم دنيا فارغ سازيد؛ زيرا هر كس با دل خويشبه جانب خدا روى آورد، خداوند دل هاى بندگان را از سر مهر و محبت مطيع او مى كند وهر خيرى را به او زودتر مى رساند.

انسان به همان كسى واگذار مى شود كه به او اميد بسته است و اگر انسان جز به خدااميد نبندد به غير خدا واگذار نمى شود.