مقدمه

امر به معروف و نهى از منكر برجسته ترين، بارزترين و گرامى ترين واجب در بين واجبها مى باشد هدف تمام انبياء و اولياء اصلاح جامعه بشرى بوده است و مؤثرترين ابزار براى رسيدن به اين هدف بزرگ امر به معروف و نهى از منكر است.
قرآن كريم به كرّات به اهميت اين فريضه اشاره نموده و آمرين به معروف و نهى كنندگان از منكر را از صالحين، رستگاران و بهترين امّت مى داند.
در روايات امر به معروف و نهى از منكر سبب امنيت، آبادانى، حلال شدن درآمدها، برپائى واجبات و اصلاح امور دين و دنيا معرفى شده است.
بيان رسا و تعبير زيباى امير سخن اميرالمؤمنين عليه السلاماين است كه: «تمام كارهاى نيك حتى جهاد در راه خدا در برابر به معروف و نهى از منكر همانند رطوبت دهان (قطره اى) است در برابر دريا»
امر به معروف و نهى از منكر شيوه انبياء و اولياء است و كسى راه آنان را مى پيمايد كه امر به معروف و نهى از منكر كند. مضمون بعضى از روايات اين است كه: كسانيكه با امر به معروف بدنبال رشد جامعه و توسعه ايمان و كار نيك مى باشند و با نهى از منكر بينى فاسقان را به خاك ماليده و از سقوط جامعه جلوگيرى مى كنند خليفه و جانشين خدا و پيامبر در زمين هستند و اهداف الهى بوسيله آنها در جامعه تحقق پيدا مى كند.
آرى خداوند راضى نيست كه در زمين معصيت شود و اولياى او ساكت بمانند.
افراد ساكتى كه در برابر خلافكار هيچ گونه عكس العملى نشان نمى دهند مردگانى هستند زنده نما.
و بايد توجه داشت كه اگر مردم در برابر منكرات سكوت كنند قهر خداوند همه را فرا خواهد گرفت زيرا منكر مثل آتشى است كه اگر با نهى خاموش نشود همه چيز را مى سوزاند.
در مواعظه عيسى عليه السلام آمده است كه: اگر برادرت را ديدى كه گناه مى كند و او را نهى نكردى مطمئن نباش كه در گناه او شريك نشده اى.
و كوتاه سخن اينكه امر به معروف و نهى از منكر نشانه غيرت دينى و احساس مسؤليت است، باشد كه با توفيقات الهى كه به اين مهم بپردازيم تا از اين رهگذر هـم بر ايمان خويش بيفزائيم و هم در اصلاح جامعه سهيم باشيم.

محمّد رضائى
رجب المرجب 1421

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: كسى كه امر به معروف و نهى از منكر كند جانشين خدا و پيامبر در روى زمين است.

على عليه السلام فرمودند: تمام كارهاى نيك و حتى جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منكر چون آب دهان است در برابر درياى پهناور.

على عليه السلام فرمودند: بهترين كار مردم امر به معروف مى باشد.

مردى خدمت پيامبراكرم صلي الله عليه و آلهآمد: در حالى كه حضرت بر فراز منبر بود ـ آمد و پرسيد مَنْ خَيرُالنّاسِ بهترين مردم كيست؟ پيامبر صلي الله عليه و آله فرمودند: آن كس كه از همه بيشتر امر به معروف و نهى از منـكر كند و آن كس كه از همه پرهيزگارتر باشد.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: گروهى هستند كه نه پيامبرند و نه شهيد ولى مردم به مقامى كه خداوند به خاطر امر به معروف و نهى از منكر به آنان عطا فرموده غبطه مى خورند.

امام باقر عليه السلام فرمودند: امر به معروف و نهى از منكر دو واجب بزرگ الهى مى باشند كه ساير واجبات با آنها بر پا مى مانند و بوسيله اين دو راهها امن و كسب و كار مردم حـلال مى شود. با اين دو واجب است كه داد ستمديدگان ستانده مى شود و زمين آباد مى گردد.

رسول اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند: جهاد بر چهار قسم است: 1 ـ امر به معروف 2 ـ نهى از منكر 3 ـ راستى در هنگامه شكيبائى 4 ـ دورى از گناهكار.

امام صادق عليه السلام فرمودند: در غيرتمندبودن مؤمن همين بس كه هرگاه كار زشت و ناپسندى مشاهده كرد خداى متعال از نيّتش در مورد ناخوش داشتن آن منكر آگاه باشد.

على عليه السلام فرمودند: به كار نيك امر كن و از منكر (كار زشت) بازدار، و با كسى كـه از تو بريـده پيـوند كن، و به كسى كه تو را محروم كرده عطا كن.

على عليه السلام در وصيّت به فرزند بزرگوارشان امام حسن عليه السلامفرمودند: تـو را بـه تقــواى الهى... وامر به معروف و نهى از منكر سفارش مى كنم.

امام على عليه السلام فرمودند: آدم بدكار را به وسيله كارِنيك خود اصـلاح كن، وباسخن زيبايت ديگران را به كارخير رهنمون باش.

على عليه السلام فرمودند: رسـول خـدا صلي الله عليه و آله به ما امـر فرمـودند كـه با گنهكاران با چهره اى درهم كشيده برخورد كنيم.

امام صادق عليه السلام فرمودند: كسى مى توانـد امر به معروف و نهى از منكر كند كه داراى سه صفت باشد: 1 ـ به آنچه امر مى كند عمل كند و از آنچه نهى مى كند اجتناب نمايد. 2 ـ در امر كردن و نهى نمودن ميانه روى را پيشه خود كند. 3 ـ از روى دلسوزى و مهربـانى و با مـدارا امـر و نهى كند.

امام سجاد عليه السلام فرمودند: منافق از كار زشت نهى مى كند، امـا خـود از آن اجتناب نمى كند و به كار خوب سفارش مى كند، اما خـود انجـام نمى دهـد.

حضرت على عليه السلام مى فرمودند: كسانى كه مردم را به كارهاى نيك امر مى كنند و خود آن را انجام نمى دهند و كسانى كه مردم را از كارهاى زشت باز مى دارند اما خود مرتكب آن مى شوند مورد لعن و نفرين الهى هستند.

حضرت على عليه السلام فرمودند: كسى كه قلباً موافق كار نيك نباشد و از كار بد منضجر نباشد انسان وارونه اى است كه بجاى آنكه عقل بر او حاكم باشد هوى وهوس بر او حاكم است.

على عليه السلام فرمودند: پذيراى معـروف باشيد و به آن نـيز دسـتور بدهيد و بپذيريد نهى از منكر را و خود نيز از آن نهى كنيد.

على عليه السلام فرمودند: هرگاه يكى از شما كارزشت و ناپسندى را مشاهده كرد وتوان آنكه با دست و زبان از آن جلوگيرى كند ندارد اما با دل خود آن را انكار كند و خداوند از نيّت صادقانه او آگاه باشد، آن كار ناپسند را به حقيقت انكار كرده است.

شخصى نزد پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله آمد و گفت مادرم مرتكب گناه مى شود. رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: او را ببند كه بهترين نيـكى در حـق او منـع او از گـنـاه اسـت.

اميرالمؤمنين على عليه السلام فرمودند: ... ديگران را از منكر باز داريد و خود نيز از آن دورى كنيد زيرا شما مأمور شده ايد كه اوّل خودتان منكر را ترك كنيد بعد نهى از منكر نمائيد.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: كسى كه ديگران را به كار نيك راهنمائى كند گـويـا خـود آن را انـجـام داده اسـت.

على عليه السلام فرمودند: امر به معروف كن تا از اهل معروف شوى.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: هركس ديگرى را به كار نيكى امر كند يا او را از كار زشتى باز دارد يا اينكه او را به خيرى راهنمائى نمايد و يا اشاره به امر خيرى داشته باشد در آن كارنيك شريك خواهد بود.

على عليه السلام فرمودند: كسى كه سـه چيز در او باشد، دنيـا و آخرتش سـالم مى مـاند: 1. امر به معروف كند و خود نيز پذيراى آن باشد. 2. نهى از منكر كند وخود نيز پذيرا باشد. 3. حدود الهى را نگهدارى كند

على عليه السلام فرمودند: كسى كه امـر به معـروف كـند پشتِ مؤمنان را محكم كرده است.

امام باقر عليه السلام فرمودند: امر به معـروف و نهى از منـكر، دو خصلت از خصلتهاى خداوند مى باشد، هركس آن دو را يارى كند، خداوند او را عزيز و آقا گرداند و هر كس آن دو را خوار نمايد، خداوند او را خوار و ذليل گرداند.

على عليه السلام فرمودند: اتمـام امـور و كارها نـزد خـدا با امر به معروف ونهى از منكر است.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: قسـم به خــدا كـه هيچ انفاقى بهتر از امر به معروف نيست.

على عليه السلام فرمود: كسى كـه نـهى از منـكر كـند بينى فاسقان و گنهكاران را به خاك ماليده است (و آنها را خوار و خفيف گردانده است)

امام صادق عليه السلام در مورد نجات يافتگان در اين آيه شريفه مى فرمايند: آنها كسانى بودند كه از كارهاى نيك پيروى مى كردند و مردم را نيز به آن امر مى نمودند.

امام رضا عليه السلام فرمود: رسول خدا صلي الله عليه و آله همواره مى فرمودند: هرگاه امّت من از انجام امر به معروف و نهى از منكر سرپيچى كنند و آن را به يكديگر واگذار نمايند، گويا با خـداوند اعـلان جنگ داده اند.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: خداوند مورد غضب خود قرار مى دهد مؤمن ضعيفى را كه دين نـدارد. سؤال شد مقصود چه كسى مى باشد فرمودند: كسى كه نهى از منكر نكند.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: امر به معروف كنيد و از كارهاى زشـت نهى كنيد وگرنه عـذاب خدا همه شـما را فراخواهد گرفت.

على عليه السلام فرمودند: كسى كه ظلم مى كند و كسى كه راضى به ظلم كردن باشد و كسى كه كمك به ظالم مى كند هر سه شركاء ظلم محسوب مى شوند.

على عليه السلام فرمودند: گروهى از مردم مبارزه با منكر را با دل و زبان و دست ترك مى كنند (در برابر خلافكار هيچ گونه عكس العملى نشان نمى دهند) پس اينها در حقيقت مردگانى زنده نما هستند.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: كسى كه نهى از منكر نكند مورد غضب خداوند قرار مى گيرد و ايمانش ضعيف است و از عقل بهره اى نـدارد.

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند: همواره امت من در خير و خوبى بسر خواهند برد مادامى كه امر به معروف و نهى از منكر نموده و در كارهاى نيك همكارى داشته باشند و اگر اين امور را ترك كنند بركت از ميان آنان خواهد رفت.

امام صادق عليه السلام فرمودند: كسى كـه توانـائى نـهى از منـكر را داشـته باشـد و نهى از منـكر نكـند، دوست دارد كه خـداوند اطـاعت نشـود، و كسى كه نافرمانى خـدا را دوست داشته باشد، آشكارا بـا خـداوند دشمنى كرده است.

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: بد مـردمى هســتـند كسـانى كـه امر به معروف ونهى از منكر نمى كنند.

على عليه السلام فرمودند: امر به معروف و نهى از منكر را ترك نكنيد زيرا در اين صورت افراد نادرست برشما مسلط مى گردند آنگاه دعا مى كنيد و دعايتان مستجاب نمى شود.