27. حيات اسلام
قُلْ هَلْ يَسْتَوِى الَّذينَ يَعْلَمونَ وَالَّذينَ لا
يَعْلَمونَ اِنَّما يَتَذَكَّرُ اُولُوا الاَْلبابِ؛
علم، حيات اسلام و تكيه گاه ايمان است و هر كس علمى بياموزد، خداوند پاداش او راتمام گرداند و هر كس بياموزد و عمل كند، خداوند، تعليم دهد به او آنچه را كه نمى داند.
2
امام على عليه السلام:
يا مُؤمِنُ اِنَّ هذَا الْعِلْمَ وَالاَْدَبَ ثَمَنُ نَفْسِكَ فَاجْتَهِدْ فى تَعَلُّمِها فَما يَزيدُمِنْ عِلْمِكَ وَ اَدَبِكَ يَزيدُ فى ثَمَنِكَ وَ قَدْرِكَ، فَاِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدى اِلى رَبِّكَ؛
اى انسان با ايمان، در حقيقت اين دانش و ادب ، بهاى توست ، پس در آموختن آنبكوش، زيرا هرچه بر دانش و ادبت افزوده شود ، بر ارج و بهاى تو افزوده مى شود، چرا كهبا دانش به سوى پروردگارت هدايت مى شوى .
3
پيامبر صلي الله عليه و آله:
قَلْبٌ لَيْسَ فيهِ شَى ءٌ مِنَ الحِكمَةِ كَبَيْتٍ خَرِبٍ ، فَتَعَلَّموا وعَلِّموا ، وتَفَقَّهواولا تَموتوا جُهّالاً ؛ فَاِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ لا يَعذِرُ عَلَى الْجَهْلِ؛
دلى كه در آن حكمت نيست ، همچون خانه اى ويران است . پس بياموزيد و آموزشدهيد، بفهميد و نادان نميريد كه خداى عزّ و جلّ، بهانه اى را براى نادانى نمى پذيرد .
4
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِذا اَتى عَلَىَّ يَوْمٌ لا اَزْدادُ فيهِ عِلْماً ، فَلا بورِكَ فى طُلوعِ شَمْسِذلِكَ الْيَوْمِ؛
هرگاه روزى بيايد كه در آن بر دانشم نيفزايم، پس طلوع خورشيد آن روز بر منمبارك مباد.
5
پيامبر صلي الله عليه و آله:
طَـلَبُ الْعِلْمِ فَريضَةٌ عَلى كُلِّ مُسْلِمٍ ، فَاطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنْ مَظانِّهِ ، وَاقْتَبِسوهُمِنْ اَهْلِهِ؛
در پى دانش بودن ، بر هر مسلمانى واجب است ، پس دانش را از جايى كه احتمالبودنش هست ، بجوييد و آن را از اهلش فراگيريد .
6
امام على عليه السلام:
اَعَزُّ الْعِزِّ الْعِلْمُ ؛ لِأَنَّ بِهِ مَعْرِفَةُ الْمَعادِ وَ الْمَعاشِ ، وَ اَذَلُّ الذُّلِّ الْجَهْلُ ؛ لِأَنَّصاحِبَهُ اَصَمُّ ، اَبْكَمُ ، اَعْمى ، حَيْرانُ؛
عزيزترين عزّت ، دانش است، چرا كه با آن معاد شناخته مى شود و راه كسب معاشبه دست مى آيد و خوارترين خوارى ، نادانى است، چرا كه نادان كر و لال و كور وسرگردان است .
7
امام صادق عليه السلام:
اَلْعِلْمُ مَقْرونٌ اِلَى الْعَمَلِ ، فَمَنْ عَلِمَ عَمِلَ ، ومَنْ عَمِلَ عَلِمَ ، وَالْعِلْمُيَهْتِفُ بِالْعَمَلِ فَاِنْ اَجابَهُ وَ اِلاَّ ارْتَحَلَ عَنْهُ؛
دانش، با عمل همراه است ، پس هر كه دانست ، عمل كرد و هر كه عمل كرد ، دانست ودانش ، به عمل فرا مى خواند . پس اگر او را اجابت كرد ، چه بهتر وگرنه از او جدا مى گردد .
8
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اَمَّا الْعِلْمُ ، فَيَتَشَعَّبُ مِنْهُ الغِنى وَ اِنْ كانَ فَقيرا ، وَ الْجودُ وَ اِنْ كانَ بَخيلاًوَ الْمَهابَةُ وَ اِنْ كانَ هَيِّنا ، وَ السَّلامَةُ وَ اِنْ كانَ سَقيما ، وَ الْقُربُ وَ اِنْ كانَ قَصيّا وَ الْـحَياءُوَ اِنْ كانَ صَلِفا ، وَ الرِّفْعَةُ وَ اِنْ كانَ وَ ضيعا وَ الشَّرَفُ وَ اِنْ كانَ رَذْلاً وَ الْحِكْمَةُ وَ الْحُظْوَةُفَهذا مايَتَشَعَّبُ لِلْعاقِلِ بِعِلْمِهِ فَطوبى لِمَنْ عَقَلَ وَ عَلِمَ؛
اما علم: اگر انسان فقير باشد ، از آن بى نيازى حاصل مى شود، اگر بخيل باشد ،سخاوت ، اگر خوار باشد ، عزّت ، اگر بيمار باشد ، سلامتى ، اگر دور باشد ، نزديكمى شود ، اگر هرزه باشد ، حيا ، اگر پَست باشد ، والايى ، اگر حقير باشد ، شرافت و حكمتو مَقام . پس اينها چيزهايى هستند كه از دانش خردمند به دست مى آيد . پس خوشا بهحال آن كس كه عاقل بود و دانست .
9
امام على عليه السلام:
كُلَّمَا ازْدادَ عِلْمُ الرَّجُلِ زادَتْ عِنايَتُهُ بِنَفْسِهِ وَ بَذَلَ فى رياضَتِهاوَ صَلاحِها جُهْدَهُ؛
هر اندازه دانش انسان بيشتر شود ، توجه او به خودش بيشتر مى گردد و در رياضت ورشد و اصلاح نَفْس، كوشش بيشترى مى نمايد .
10
امام على عليه السلام:
يا طالِبَ الْعِلْمِ اِنَّ الْعِلْمَ ذو فَضائِلَ كَثيرَةٍ : فَرَاْسُهُ التَّواضُعُ وَ عَيْنُهُالْبَراءَةُ مِنَ الْحَسَدِ وَ اُذُنـُهُ الْفَهْمُ وَ لِسانُهُ الصِّدْقُ وَ حِفْظُهُ الْفَحْصُ وَ قَلْبُهُ حُسْنُ النِّيَّةِوَ عَقْلُهُ مَعْرِفَةُ الاَْشْياءِ وَ الاُْمورِ وَ يَدُهُ الرَّحْمَةُ وَ رِجلُهُ زِيارَةُ الْعُلَماءِ وَ هِمَّتُهُ السَّلامَةُوَ حِكْمَتُهُ الْوَرَعُ وَ مُسْتَقَرُّهُ النَّجاةُ وَ قائِدُهُ الْعافيَةُ وَ مَرْكَـبُهُ الْوَفاءُ وَ سِلاحُهُ لينُ الْكَلِمَةِوَ سَيْفُهُ الرِّضا وَ قَوْسُهُ الْمُداراةُ وَ جَيْشُهُ مُحاوَرَةُ الْعُلَماءِ وَ مالُهُ الاَْدَبُ ، وَ ذَخيرَتُهُاِجْتِنابُ الذُّنوبِ وَ زادُهُ الْمَعْروفُ وَ مأواهُ الْمُوادَعَةُ وَ دَليلُهُ الْهُدى وَ رَفيقُهُمَحَبَّةُ الاَْخْيارِ؛
اى جوياى دانش ! دانش فضيلت هاى بسيارى دارد : سَرش تواضع، چشمش دورىاز حسد ، گوشش فهم ، زبانش راستگويى ، حافظه اش جستجو ، دلش خوش نيّتى ،عقلش شناخت اشياء و امور ، دستش رحمت ، پايش ديدار دانشمندان ، همّتشسلامت ، حكمتش تقوا ، قرارگاهش نجات ، جلودارش عافيت ، مَركبش وفا ، سلاحشنرمى سخن ، شمشيرش خشنودى ، كمانش سازگارى ، سپاهش گفتگو با دانشمندان ،داراييش ادب ، اندوخته اش پرهيز از گناهان ، توشه اش نيكى ، جايگاهش، گفت وگو ومذاكره، رهنمايش هدايت و دوستش، عشق به نيكان است .
11
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِنَّ لُقْمانَ قالَ لاِبْنِهِ: يا بُنَىَّ عَلَيْكَ بِمَجالِسِ الْعُلَماءِ وَ اسْتَمِعْ كَلامَ الْحُكَماءِفَاِنَّ اللّه َ يُحْيِى الْقَلْبَ الْمَيِّتَ بِنورِ الْحِكْمَةِ كَما يُحْيِى الاَْرْضَ الْمَيتَةَ بِوابِلِ الْمَطَرِ؛
لقمان به پسرش گفت : فرزندم! همواره در مجلس دانشمندان باش و سخنانحكيمان را بشنو، كه خداوند ، دل مرده را به نور حكمت زنده مى كند ؛ همان گونه كهزمين مرده را با باران سيل آسا ، زنده مى گرداند .
12
امام على عليه السلام:
اَلْعِلْمُ عِلْمانِ : مَطْبوعٌ ومَسْموعٌ ، ولا يَنْفَعُ الْمَسْموعُ اِذا لَمْ يَكُنِ الْمَطْبوعُ؛
علم دو گونه است: فطرى و شنيدنى، علم شنيدنى مفيد واقع نمى شود اگر علمفطرى نباشد.
13
امام على عليه السلام:
كُلَّ وِعاءٍ يَضيقُ بِما جُعِلَ فيهِ اِلاّ وِعاءُ الْعِلْمِ فَاِنَّهُ يَتَّسِعُ بِهِ؛
هر ظرفى كه در آن چيزى ريخته شود پر مى شود، مگر ظرف دانش كه هر چه در آنريخته شود جا باز مى كند.
14
امام سجاد عليه السلام:
لَوْ يَعْلَمُ النّاسُ ما فى طَـلَبِ الْعِلْمِ لَطَـلَبوهُ وَ لَو بِسَفْكِ الْمُهَجِ وَ خَوضِاللُّجَجِ اِنَّ اللّه َ تَبارَكَ وَ تَعالى اَوحى اِلى دانيالَ : اِنَّ اَمْقَتَ عَبيدى اِلَىَّ الْجاهِلُ الْمُسْتَخِفُّبِحَقِّ اَهْلِ الْعِلْمِ ، التّارِكُ لِلاِْقْتِداءِ بِهِمْ وَ اِنَّ اَحَبَّ عَبيدى اِلَىَّ التَّقىُّ الطّالِبُ لِلثَّوابِالْجَزيلِ اَللاّزِمُ لِلْعُلَماءِ التّابِـعُ لِلْحُلَماءِ القابِلُ عَنِ الْحُـكَماءِ؛
اگر مردم مى دانستند كه در جستجوى دانش چه چيزى [ نهفته ] است ، بى گمان درپى آن مى رفتند، حتّى اگر با ريخته شدن خون و فرو رفتن در اعماق دريا باشد . خداىتبارك و تعالى به دانيال وحى كرد : منفورترين بندگانم نزد من ، نادانى است كه حق اهلعلم را سبك بشمارد و پيروى از ايشان را رها كند و محبوب ترين بندگانم نزد من، تقواپيشه اى است كه جوياى پاداش فراوان، همراه دانشمندان، پيرو بردباران و پذيراىحكيمان باشد .
15
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ جاءَهُ الْمَوتُ وَ هُوَ يَطْلُبُ الْعِلْمَ لِيُحْيِىَ بِهِ الاِْسلامَ كانَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَالاَْنبِياء دَرَجَةٌ واحِدَةٌ فِى الْجَنَّةِ؛
هر كس در جستجوى دانش باشد تا با آن اسلام را زنده كند و مرگ او فرا رسد، دربهشت ميان او و پيامبران تنها يك درجه فاصله است.
16
امام هادى عليه السلام:
لَولا مَنْ يَبْقى بَعْدَ غَيْبَةِ قائِمِكُمْ عليه السلام مِنَ الْعُلَماءِ الدّاعينَ اِلَيْهِ وَ الدّالّينَعَلَيْهِ وَ الذّابّينَ عَنْ دينِهِ بِحُجَجِ اللّه ِ وَ المُنْقِذينَ لِضُعَفاءِ عِبادِ اللّه ِ مِنْ شِباكِ اِبْليسَوَ مَرَدَتِهِ وَ مِنْ فِخاخِ النَّواصِبِ لَما بَقىَ اَحَدٌ اِلاَّ ارْتَدَّ عَنْ دينِ اللّه ِ وَ لكِنَّهُمُ الَّذينَ يُمْسِكونَاَزِمَّةَ قُلوبِ ضُعَفاءِ الشّيعَةِ كَما يُمْسِكُ صاحِبُ السَّفينَةِ سُكّانَها اُولئِكَ هُمُ الاَْفْضَلونَعِندَ اللّه ِ عَزَّوَجَلَّ ؛
اگر پس از غايب شدن حضرت قائم عليه السلام دانشمندان الهى كه مردم را به سوى او دعوتمى كنند و راهنمايى مى نمايند و از دينش دفاع مى كنند و بندگان ناتوان خداوند رااز دام شيطان و دام هاى دشمنان اهل بيت عليهم السلام نجات مى دهند ، نبودند ، هيچ كسنمى ماند مگر اين كه از دين باز مى گشت ، ولى آنان اند كه زمام دل هاى شيعيان ضعيف راهمچون سكّان در دست ناخداى كشتى به دست گرفته اند . اينان همان انسان هاىبرتر نزد خداوندند .
17
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِنَّ اللّه َ تَعالى قَدْ تَكَفَّلَ لِطالِبِ الْعِلْمِ بِرِزْقِهِ خاصَّةً عَمّا ضَمِنَهُ لِغَيْرِهِ؛
بى گمان خداوند متعال روزى جوياى دانش را به طور ويژه، افزون بر آنچه براىديگران تضمين كرده، به عهده گرفته است.
18
امام صادق عليه السلام:
وَ الْمُتَعَلِّمُ يَحْتاجُ اِلى رَغْبَةٍ وَ اِرادَةٍ و فَراغٍ وَ نُسُكٍ وَ خَشْيَةٍ وَ حِفْظٍوَ حَزْمٍ؛
دانش اندوز به شوق، اراده، فراغت، عبادت، ترس از خدا، مراقبت و آينده نگرى نياز دارد.
19
امام رضا عليه السلام:
رَحِمَ اللّه ُ عَبْدا اَحيا اَمْرَنا ... يَتَعَلَّمُ عُلومَنا وَ يُعَلِّمُهَا النّاسَ ، فَاِنَّ النّاسَلَوْ عَلِموا مَحاسِنَ كَلامِنا لاَتَّبَعونا؛
رحمت خدا بر بنده اى را كه امر ما را زنده كند... دانش هاى ما را فرا گيرد و به مردمبياموزد. اگر مردم زيبايى هاى سخنان ما را مى دانستند، از ما پيروى مى كردند.
20
امام على عليه السلام:
خُذوا مِنْ كُلِّ عِلْمٍ اَحْسَنَهُ فَاِنَّ النَحْلَ يَاْكُلُ مِنْ كُلِّ زَهْرٍ اَزْيَنَهُ فَيَتَوَلَّدُمِنْهُ جَوهَرانِ نَفيسانِ : اَحَدُهُما فيهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ وَ الآْخَرُ يُسْتَضاءُ بِهِ؛
از هر دانشى بهترينش را انتخاب كنيد، زنبورِ عسل از هر گلى زيباترينش رامى خورد . در نتيجه دو جواهر گران بها از آن توليد مى شود : يكى (عسل) براى مردمشفاست و ديگرى (موم) كه از آن روشنايى مى گيرند .
21
امام باقر عليه السلام:
اَلْعُلَماءُ فى اَنـْفُسِهِمْ خانَةٌ اِنْ كَـتَمُوا النَّصيحَةَ اِنْ رَاَوْا تائِها ضالاًّ لايَهْدونَهُ اَوْ مَيِّتا لا يُحْيونَهُ فَبِئْسَ ما يَصْنَعونَ لاَِنَّ اللّه َ تَبارَكَ وَ تَعالى اَخَذَ عَلَيْهِمُالْميثاقَ فِى الْـكِتابِ اَنْ يَاْمُروا بِالْمَعْروفِ وَ بِما اُمِروا بِهِ وَ اَنْ يَنْهَوْا عَمّا نُهوا عَنْهُ وَ اَنْيَتَعاوَنوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لا يَتَعاوَنوا عَلَى الاِْثْمِ وَ الْعُدْوانِ؛
اگر دانشمندان نصيحت را پنهان دارند، خيانت كرده اند . اگر سرگشته گمراهى راديدند و او راراهنمايى نكردند و يا (دل) مرده اى را زنده ننمودند، وه كه چه كار زشتىكرده اند ! چون خداوند تبارك و تعالى در كتاب از ايشان پيمان گرفته كه به معروف وآنچه فرمان يافته اند فرمان دهند و از آنچه نهى شده اند نهى كنند و بر نيكوكارى وپرهيزكارى، يكديگر را يارى كنند و در گناه و ستم يكديگر را يارى نكنند .
22
پيامبر صلي الله عليه و آله:
لِعَلىٍّ عليه السلام فى ذِكْرِ صِفاتِ الْمُؤمِنِ ـ : لا يَرُدُّ الْحَقَّ مِنْ عَدُوِّهِ، لا يَتَعَلَّمُ اِلاّلِيَعْلَمَ ، وَ لا يَعْلَمُ اِلاّ لِيَعْمَلَ؛
به على عليه السلام درباره صفات مؤمن فرمودند: حق را از دشمنش مى پذيرد، نمى آموزدمگر براى آن كه بداند و نمى داند مگر براى آن كه عمل كند.
23
امام على عليه السلام:
اَلا لا تَنالُ الْعِلْمَ اِلاّ بِسِتَّةٍ سَاُنبيكَ عَنْ مَجموعِها بِبَيانِ ذَكاءٌ وَ حِرصٌ وَاصْطِبارٌ وبُلْغَةٌ و اِرشادُ اُستادٍ وَ طولُ زَمانِ
هرگز به دانش دست نمى يابى مگر با شش چيز كه من در اين سخن، تو را از همه آنها آگاه مى كنم:هوش، حرص، شكيبايى، شايستگى راهنمايى استاد و درازاى زمان.
24
پيامبر صلي الله عليه و آله:
تَناصَحوا فِى الْعِلْمِ ، فَاِنَّ خيانَةَ اَحَدِكُمْ فى عِلْمِهِ اَشَدُّ مِنْ خيانَتِهِ فىمالِهِ وَ اِنَّ اللّه َ سائِلُـكُمْ يَوْمَ الْقيامَةِ؛
در دانش، خيرخواه يكديگر باشيد كه خيانت هر يك از شما در دانشش، سخت تر ازخيانت او در مالش مى باشد و خداوند روز قيامت از شما بازخواست مى كند.
25
امام باقر عليه السلام:
مَنْ عَلَّمَ بابَ هُدىً فَلَهُ مِثْلُ اَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لا يُنْقَصُ اُولئِكَ مِنْاُجورِهِمْ شَيْئاً وَ مَنْ عَلَّمَ بابَ ضَلالٍ كانَ عَلَيْهِ مِثْلُ اَوزارِ مَنْ عَمِلَ بِهِ وَ لا يُنْقَصُ اُولئِكَمِنْ اَوزارِهِمْ شَيْئا؛
هركس باب هدايتى را به كسى آموزش دهد ، پاداش همه كسانى را كه به آن عمل كنند ،دارد ، بى آن كه چيزى از پاداش آنان كم شود و هركس باب گمراهى را ياد دهد ، گناهان همهكسانى كه بدان عمل كنند ، بر او نيز بار مى شود ، بى آن كه چيزى از گناهان آنان كم شود .
26
امام على عليه السلام:
جالِسِ الْعُلَماءَ يَزْدَدْ عِلْمُكَ وَ يَحْسُنْ اَدَبُكَ وَ تَزْكُ نَفْسُكَ؛
با علما هم نشين باش، تا علمت زياد و ادبت نيكو و جانت پاك گردد.
27
پيامبر صلي الله عليه و آله:
لا تَجْلِسوا مَعَ كُلِّ عالِمٍ، اِلاّ عالِماً يَدْعوكُمْ مِنْ الخَمْسِ اِلى الْخَمْسِ : مِنَالشَّكِّ اِلَى الْيَقينِ ، وَ مِنَ الْعَداوَةِ اِلَى النَّصيحَةِ وَ مِنَ الْكِبْرِ اِلَى التَّواضُعِ وَ مِنَ الرّياءِ اِلَىالاِْخْلاصِ وَ مِنَ الرَّغْبَةِ اِلَى الزُّهْدِ؛
با هر عالمى ننشينيد، مگر عالمى كه شما را از پنج چيز به پنج چيز دعوت كند : ازشكّ به يقين ، از دشمنى به خيرخواهى ، از تكبّر به تواضع ، از ريا به اخلاص و از علاقهبه دنيا به بى اعتنايى به آن.
28
امام على عليه السلام:
خَيْرُ مَنْ شاوَرْتَ ذَوُو النُّهى وَالْعِلْمِ ، وَ اُولُو التَّجارِبِ وَ الْحَزْمِ؛
بهترين مشاوران، دارندگان عقل، علم، تجربه و دورانديشى اند.
29
پيامبر صلي الله عليه و آله:
ما مِنْ عالِمٍ اَو مُتَعَلِّمٍ يَمُرُّ بِقَرْيَةٍ مِنْ قُرَى الْمُسْلِمينَ اَو بَلْدَةٍ مِنْ بِلادِالْمُسْلِمينَ وَ لَمْ يَاْكُلْ مِنْ طَعامِهِمْ وَ لَمْ يَشْرَبْ مِنْ شَرابِهِمْ وَ دَخَلَ مِنْ جانِبٍ وَ خَرَجَ مِنْجانِبٍ اِلاّ رَفَعَ اللّه ُ تَعالى عَذابَ قُبورِهِمْ اَرْبَعينَ يَوْما؛
هيچ دانشمند و يا دانش اندوزى از روستايى از روستاها و يا شهرى از شهرهاىمسلمانان نمى گذرد و از خوراك آنان نمى خورد و از نوشيدنى آنان نمى نوشد و از يكطرف وارد نمى شود و از طرف ديگر خارج نمى گردد، جز آن كه خداى متعال عذابقبرهايشان را تا چهل روز بر مى دارد.
30
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِنَّ شَرَّ الشَّرِّ شِرارُ الْعُلَماءِ وَ اِنَّ خَيْرَ الْخَيْرِ خيارُ الْعُلَماءِ؛
بدترين بدها، دانشمندان بدند و بهترين خوب ها، دانشمندان خوب اند.
31
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِذَا الْتَبَسَتْ عَلَيْكُمُ الفِتَنُ كَقِطَعِ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَيْكُمْ بِالْقُرآنِ ... و لَهُ ظَهْرٌوَ بَطْنٌ فَظاهِرُهُ حُكْمٌ وَ باطِنُهُ عِلْمٌ ... فيهِ مَصابيحُ الْهُدى وَ مَنارُ الْحِكْمَةِ وَ دَليلٌ عَلَىالْمَعْرِفَةِ لِمَنْ عَرَفَ الصِّفَةَ؛
هنگامى كه فتنه ها چون پاره هاى شب تار بر شما مشتبه شود ، به قرآن روىبياوريد ... براى قرآن ظاهرى و باطنى است . ظاهر آن حكمت و باطن آن دانش است ...در قرآن چراغ هاى هدايت و نشانه هاى حكمت و راهنماى معرفت هست، براى كسى كهويژگى اش را شناخت .
32
پيامبر صلي الله عليه و آله:
تَعَلَّمُوا الْعِلْمَ فَاِنَّ تَعَلُّمَهُ حَسَنَةٌ وَ مُدارَسَتَهُ تَسْبيحٌ وَ الْبَحْثَ عَنْهُجِهادٌ وَ تَعْليمَهُ مَنْ لا يَعْلَمُهُ صَدَقَةٌ وَ بَذْلَهُ لاَِهْلِهِ قُرْبَةٌ لاَِنـَّهُ مَعالِمُ الْحَلالِ وَ الْحَرامِوَ سالِكٌ بِطالِبِهِ سَبيلَ الْجَنَّةِ وَ هُوَ اَنيسٌ فِى الْوَحْشَةِ وَ صاحِبٌ فِى الْوَحْدَةِ وَ دَليلٌ عَلَىالسَّرّاءِ وَ الضَّرّاءِ وَ سِلاحٌ عَلَى الاَْعْداءِ وَ زَيْنٌ لِلاَْخِلاّءِ يَرْفَعُ اللّه ُ بِهِ اَقْواما يَجْعَلُهُمْ فِىالْخَيْرِ اَئِمَّةً يُقْتَدى بِهِمْ تُرْمَقُ اَعْمالُهُمْ وَ تُقْتَبَسُ آثارُهُمْ وَ تَرْغَبُ الْمَلائِكَةُ فى خِلَّتِهِمْيَمْسَحونَهُمْ فى صَلاتِهِمْ بِاَجْنِحَتِهِمْ وَ يَسْتَغْفِرُ لَهُمْ كُلُّ شَىْ ءٍ حَتّى حيتانِ الْبُحورِوَ هَوامِّها وَ سِباعِ الْبَرِّ وَ اَنـْعامِها لاَِنَّ الْعِلْمَ حَيْاةُ الْقُلوبِ وَ نورُ الاَْبْصارِ مِنَ الْعَمى وَ قُوَّةُالاَْبْدانِ مِنَ الضَّعْفِ ، يُنْزِلُ اللّه ُ حامِلَهُ مَنازِلَ الاَْخْيارِ وَ يَمْنَحُهُ مَجالِسَ الاَْبْرارِ فِى الدُّنْياوَالآْخِرَةِ . بِالْعِلْمِ يُطاعُ اللّه ُ وَ يُعْبَدُ وَ بِالْعِلْمِ يُعْرَفُ اللّه ُ وَ يُوْخَذُ وَ بِالْعِلْمِ توصَلُ الاَْرْحامُوَ بِهِ يُعْرَفُ الْحَلالُ وَ الْحَرامُ وَ الْعِلْمُ اِمامَ الْعَمَلِ وَ الْعَمَلُ تابِعُهُ يُلْهِمُهُ اللّه ُ السُّعَداءَوَ يَحْرِمُهُ الاَْشْقياءَ؛
علم بياموزيد كه آموختن آن نيكى است و خواندن و دوره كردن آن تسبيح و بحثآن جهاد و آموزشش به كسى كه آن را نمى داند ، صدقه و بذل آن به اهلش ، مايه نزديكىبه خداست؛ چرا كه علم نشان دهنده حلال و حرام است و جوينده اش را به بهشتراهبرى مى كند و در وحشت ، مونس و در تنهايى ، همراه و در خوشى و ناخوشى،راهنما و سِلاحى عليه دشمنان و زيورى براى همدلان است . خداوند كسانى را با آنبالا مى برد و آنها را پيشوايان نيكى قرار مى دهد كه به ايشان اقتدا مى كنند و بهاعمالشان مى نگرند و از آثارشان استفاده مى شود و فرشتگان به دوستى آنها رغبتدارند و با بال هايشان آنها را در نماز لمس مى كنند و هر چيزى ، حتّى ماهيانو جانواران درياها و درندگان و چهار پايان خشكى براى آنها آمرزش مى طلبند؛چرا كه دانش ، حيات دل ها و روشنايى ديدگان از نابينايى و توانايى پيكرها از ناتوانىاست . خدا ، حاملان دانش را به جايگاه هاى برگزيدگان مى رساند و مجالس نيكان رادر دنيا و آخرت ارزانى شان مى گرداند . با علم ، خداوند اطاعت و عبادت و شناخته و بهخدايى گرفته مى شود. با دانش ، صله رحم انجام و حلال و حرام شناخته مى شود.دانش ، پيشواى عمل است و عمل ، پيرو آن . خدا، آن را به نيكبختان الهام مى كند وتيره بختان را از آن ، محروم مى دارد .
33
پيامبر صلي الله عليه و آله:
لَو خِفْتُمُ اللّه َ حَقَّ خيفَتِهِ لَعَلِمْتُمُ الْعِلْمَ الَّذى لا جَهلَ مَعَهُ ، وَ لَو عَرَفْتُمُ اللّه َحَقَّ مَعْرِفَتِهِ لَزالَتْ بِدُعائِكُمُ الْجِبالُ ؛
اگر از خدا چنانكه بايد مى ترسيديد، به دانشى ناب دست مى يافتند و اگر خدا راچنانكه بايد مى شناختيد، با دعايتان كوه ها از ميان مى رفتند.
34
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِنَّ الْعَبْدَ لِيُذْنِبُ الذَّنْبَ فَيَنْسى بِهِ الْعِلْمَ الَّذى كانَ قَدْ عَلِمَهُ؛
انسان گناه مى كند، پس با آن، علمى را كه پيشتر مى دانسته، از ياد مى برد.
35
امام على عليه السلام:
... زَلَّةُ الْعالِمِ كَانْكِسارِ السَّفينَةِ تَغْرَقُ و تُغْرِقُ مَعَها غَيْرَها؛
لغزش عالم، مانند شكستن كشتى است. خود، غرق مى شود و ديگران را هم با خودغرق مى كند.
36
امام على عليه السلام:
لَولا... ما اَخَذَ اللّه ُ عَلَى الْعُلَماءِ اَلاّ يُقارّوا عَلى كِظَّةِ ظالِمٍ وَ لا سَغَبِمَظْلومٍ لاََلْقَيْتُ حَبْلَها عَلى غارِبـِها؛
اگر خداوند از علما پيمان نگرفته بود كه با پرخورى ظالم و گرسنگى مظلوم آرامنگيرند، زمام خلافت را به حال خود رها مى كردم.
37
امام على عليه السلام:
ما اَخَذَ اللّه ُ ميثاقاً مِنْ اَهْلِ الْجَهْلِ بِطَـلَبِ تِبْيانِ الْعِلْمِ حَتّى اَخَذَ ميثاقاًمِنْ اَهْلِ الْعِلْمِ بِبَيانِ الْعِلْمِ لِلجُهّالِ؛ لاَِنَّ الْعِلْمَ كانَ قَبْلَ الْجَهْلِ؛
خداوند ، از مردم نادان پيمانى براى جستجوى دانش نگرفت ، مگر اين كه پيمانبيان كردن دانش براى نادانان را از اهل دانش گرفت، چرا كه دانش ، پيش از نادانى بود .
38
پيامبر صلي الله عليه و آله:
يَجى ءُ الرَّجُلُ يَوْمَ الْقيامَةِ وَ لَهُ مِنَ الْحَسَناتِ كَالسَّحابِ الرُّكامِ اَوكَالْجِبالِ الرَّواسى فَيَقولُ : يا رَبِّ ، اَنـّى لى هذا وَ لَمْ اَعْمَلها؟ فَيَقولُ : هذا عِلْمُكَ الَّذىعَلَّمْتَهُ النّاسَ يُعْمَلُ بِهِ مِنْ بَعْدِكَ؛
انسان، در روز قيامت مى آيد و با خود كارهاى نيكى چون ابرهاى انبوه يا كوه هاى سربه فلك كشيده دارد ، پس مى گويد : پروردگارا ! اينها را كه من انجام نداده ام ، اينها ازكجايند؟ [خداوند ]مى فرمايد : اين ، دانش توست كه به مردم آموختى و پس از تو، به آنعمل كردند .
39
امام على عليه السلام:
نَـكَدُ الْعِلْمِ الْكَذِبُ وَ نَـكَدُ الْجِدِّ اللَّعِبُ؛
آفت علم دروغ و آفت جديت، بازى است.
40
يونس بن عبدالرحمان از امامان راستگو عليهم السلام:
اِذا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فَعَلَى الْعالِمِ اَنْ يُظْهِرَعِلْمَهُ، فَاِنْ لَمْ يَفْعَلْ سُلِبَ مِنْهُ نورُ الاْيمانِ؛
هنگامى كه بدعت ها (امور غير دينى را داخل دين كردن) آشكار شود ، بر دانشمنداست كه دانشش را آشكار سازد كه اگر نكند ، نور ايمان از او گرفته مى شود .
- کتابخانه احادیث شیعه
- لیست چهل حدیث ها
- فهرست چهل چلچراغ (چهل چهل حديث)
- 27. حيات اسلام