38. هرچه كني به خود كني
مَنْ عَمِلَ صالِحا فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ اَساءَ فَعَلَيْها وَ
ما رَبُّكَ بِظَـلاّمٍ لِلْعَبيدِ؛
هر كس خوبى بكارد، خشنودى درو مى كند و هر كس بدى بكارد، پشيمانىمى چيند، هر كس هر چه بكارد، همان را دِرو مى كند.
2
لقمان حكيم عليه السلام:
يا بُنَىَّ... وَ اجْهَدْ اَنْ يَكونَ الْيَوْمُ خَيْرا لَكَ مِنْ اَمْسِ وَ غَدا خَيْرالَكَ مِنَ الْيَوْمِ فَاِنَّهُ مَنِ اسْتَوى يَوْماهُ فَهُوَ مَغْبونٌ وَ مَنْ كانَ يَوْمُهُ شَرّا مِنْ اَمْسِهِفَهُوَ مَلْعونٌ؛
فرزندم بكوش تا امروزت بهتر از ديروز و فردايت بهتر از امروز باشد، كه هر كسدو روزش برابر باشد، زيانكار است و هر كس امروزش بدتر از ديروزش باشد،از رحمت خدا دور است.
3
امام حسين عليه السلام:
اَ يُّهَا النّاسُ نافِسوا فِى الْمَكارِمِ وَ سارِعوا فِى الْمَغانِمِ وَ لا تَحْتَسِبوابِمَعْروفٍ لَمْ تَجْعَلوا... ؛
اى مردم در خوبى ها با يكديگر رقابت كنيد و در كسب غنائم (بهره گرفتن از فرصت ها)شتاب نماييد و كار نيكى را كه در انجامش شتاب نكرده ايد، به حساب نياوريد.
4
امام صادق عليه السلام:
ما اَنْعَمَ اللّه ُ عَلى عَبْدٍ مِنْ نِعْمَةٍ فَعَرَفَها بِقَلْبِهِ وَ حَمِدَ اللّه َ ظاهِرا بِلِسانِهِفَتَمَّ كَلامُهُ حَتّى يُؤْمَرَ لَهُ بِالْمَزيدِ؛
چون خداوند به بنده اى نعمت بدهد و او آن را قلبا قدر بشناسد و به زبان سپاسبگويد، هنوز سخنش به پايان نرسيده، فرمان افزايش نعمت براى وى صادر مى شود.
5
امام على عليه السلام:
مَنْ ظَـلَمَ ظُلِمَ * مَنْ اَنـْصَفَ اُنـْصِفَ؛
هر كس ستم كند، ستم مى بيند. هر كس با انصاف باشد انصاف مى بيند.
6
امام سجاد عليه السلام:
اَللّهُمَّ... اَحِبَّنى وَ حَبِّبْنى وَ حَبِّبْ اِلَىَّ ما تُحِبُّ مِنَ الْقَوْلِ وَ الْعَمَلِ حَتّىاَدْخُلَ فيهِ بِلَذَّةٍ وَ اَخْرُجْ مِنْهُ بِنَشاطٍ؛
بار خدايا مرا دوست بدار و نزد ديگران محبوبم گردان و گفتار و كردارى را كه دوستدارى، نزد من محبوب گردان تا با لذّت وارد آنها شوم و با نشاط به انجامشان رسانم.
7
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ اَطْعَمَ مُسْلِما جائِعا اَطْعَمَهُ اللّه ُ مِنْ ثِمارِ الْجَنَّةِ؛
هر كس مسلمان گرسنه اى را غذا بدهد، خداوند از ميوه هاى بهشت به او بخوراند.
8
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ عَيَّرَ اَخاهُ بِذَنْبٍ لَمْ يَمُتْ حَتّى يَعْمَلَهُ؛
هر كس برادر [دينى] خود را به گناهى سرزنش كند، نميرد، مگر آن كه مرتكب آن شود.
9
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ نَفَّسَ مِنْ مُسْلِمٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيا نَفَّسَ اللّه ُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِيَوْمِ الْقيامَةِ وَ مَنْ يَسَّرَ عَلى مُعْسِرٍ يَسَّرَ اللّه ُ عَلَيْهِ فِى الدُّنْيا وَ الآْخِرَةِ وَ مَنْ سَتَرَ عَلىمُسْلِمٍ سَتَرَ اللّه ُ عَلَيْهِ فِى الدُّنْيا وَ الآْخِرَةِ؛
هر كس غمى از غم هاى دنيا را از مسلمانى برطرف نمايد، خداوند غمى از غم هاىروز قيامت را از او برطرف كند و هر كس بر شخص تنگدستى آسان بگيرد، خداوند دردنيا و آخرت بر او آسان گيرد و هر كس راز مسلمانى را بپوشاند، خداوند در دنيا و آخرتراز پوش وى شود.
10
امام باقر عليه السلام:
فاِنّى لَمْ اَرَ شَيْئا قَطُّ اَشَدَّ طَـلَبا وَ لا اَسْرَعَ دَرْكا مِنْ حَسَنَةٍ مُحْدَثَةٍلِذَنْبٍ قَديمٍ؛
هرگز جوينده اى يابنده تر از كار نيك امروز كه گناه قديم را مى يابد [و پاك مى كند ]نديده ام.
11
پيامبر صلي الله عليه و آله:
يا عَلىُّ اَصْدُقْ وَ اِنْ ضَرَّك فِى الْعاجِلِ فَاِنَّهُ يَنْفَعُكَ فِى الآْجِلِ وَ لا تَـكْذِبْوَ اِنْ يَنْفَعُكَ فِى الْعاجِلِ فَاِنَّهُ يَضُرُّك فِى الآْجِلِ ؛
اى على! راست بگو اگر چه اكنون به ضررت باشد، ولى در آينده به نفع توست و دروغنگو، اگر چه در حال حاضر به نفعت باشد ولى در آينده به ضرر توست.
12
امام على عليه السلام:
مِنْ كَفّاراتِ الذُّنوبِ الْعِظامِ: اِغاثَةُ الْمَلْهوفِ وَ التَّنْفيسُ عَنِ الْمَكْروبِ؛
يارى رساندن به ستمديده فرياد خواه و شاد كردن غمناك، از كفّاره هاى گناهانبزرگ است.
13
امام صادق عليه السلام:
بِرُّوا آباءَكُمْ يَبِرَّكُمْ اَبْناؤُكُمْ وَ عِفُّوا عَنْ نِساءِ النّاسِ تَعِفَّ نِساؤُكُمْ؛
به پدر و مادر خود نيكى كنيد تا فرزندانتان به شما نيكى كنند و به زنان مردم عفّتورزيد تا زنانتان عفّت ورزند.
14
پيامبر صلي الله عليه و آله:
فى تَفْسير آيَةِ «مَنْ عَمِلَ صالِحا مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌفلَنُحيَينَّهُ حَياةً طَيِّبَةً وَ لَنَجْزيَنَّهُمْ اَجْرَهُمْ بِاَحْسَنِ ما كانوا يَعْمَلونَ» اَلْقَناعَةُ وَ الرِّضابِما قَسَمَ اللّه ُ؛
در تفسير آيه «هر مؤمنى مرد يا زن كار نيكى انجام دهد، قطعا او را با زندگىپاكيزه اى، حيات مى بخشيم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام داده اند پاداش خواهيمداد» زندگى پاك، يعنى قناعت و رضايت به آنچه خداوند مقدّر نموده است.
15
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنِ انْقَطَعَ اِلَى اللّه ِ كَفاهُ اللّه ُ كُلِّ مَؤُنَةٍ وَ رَزَقَهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَ مَنِانْقَطَعَ اِلَى الدُّنْيا وَكَلَهُ اللّه ُ اِلَيْها؛
هر كس از غير خدا بِبُرد، خداوند، هزينه زندگى او را تأمين مى كند و از جايى كهانتظار ندارد، روزى اش مى دهد؛ امّا هر كس چشم اميدش به دنيا باشد، خداوند، او را بهدنيا وا مى گذارد.
16
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ دَفَعَ غَضَبَهُ دَفَعَ اللّه ُ عَنْهُ عَذابَهُ وَ مَنْ حَفِظَ لِسانَهُ سَتَرَ اللّه ُ عَوْرَتَهُ؛
هر كس خشمش را برطرف سازد، خداوند كيفرش را از او بردارد و هر كس زبانش رانگه دارد، خداوند عيبش را بپوشاند.
17
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اِنَّما مَثَلُ اَهْلِ بَيْتى فيكُمْ كَمَثَل سَفينَةِ نوحٍ عليه السلاممَنْ دَخَلَها نَجا وَ مَنْتَخَلَّفَ عَنْها غَرِقَ؛
مَثَلِ اهل بيت من، همانند كشتى نوح است كه هر كس سوار آن شد، نجات يافت و هركس رهايش كرد، غرق گرديد.
18
امام حسين عليه السلام:
اِتَّخِذُوا عِنْدَ الْفُقَراءِ اَيادى فَاِنَّ لَهُمْ دَوْلَةٌ يَوْمَ الْقيامَةِ؛
[با نيكى و كمك به نيازمندان] نزد آنان جايگاهى براى خود بيابيد، كه آنان روزقيامت مقام و منزلتى دارند.
19
عليه السلام:
ثَلاثٌ مَنْ اَتَى اللّه َ بِواحِدَةٍ مِنْهُنَّ اَوْجَبَ اللّه ُ لَهُ الْجَنَّةَ: اَلاِْنْفاقُ مِنْ اِقْتارٍوَ الْبِشْرُ لِجَميعِ الْعالَمِ وَ الاِْنْصافُ مِنْ نَفْسِهِ؛
هر كس يكى از اين كارها را به درگاه خدا ببرد، خداوند بهشت را براى او واجبمى گرداند: انفاق در تنگدستى، گشاده رويى با همگان و رفتار منصفانه.
20
پيامبر صلي الله عليه و آله:
ثَلاثٌ مَنْ كُنَّ فيهِ فَهِىَ راجِعَةٌ عَلى صاحِبِها: اَلْبَغْىُ وَ الْمَكْرُ وَ النَّـكْتُ؛
سه چيز است كه در هر كس باشد [آثارش] به خود او بر مى گردد: ستم كردن، فريبدادن و پيمان شكنى.
21
امام سجاد عليه السلام:
فَاَمّا حَقُّ اللّه ِ الاَْكْبَرُ فَاِنَّكَ تَعْبُدُهُ لا تُشْرِكُ بِهِ شَيْئا فَاِذا فَعَلْتَ ذلِكَبِاِخْلاصٍ جَعَلَ لَكَ عَلى نَفْسِهِ اَنْ يَكْفيَكَ اَمْرَ الدُّنْيا وَ الآْخِرَةِ وَ يَحْفَظَ لَكَ ما تُحِبُّ مِنْها ؛
حق بزرگ تر خداوند اين است كه او را بپرستى و چيزى را با او شريك نسازى، كه اگرخالصانه چنين كنى، خداوند كار دنيا و آخرتت را كفايت مى كند و آنچه را دوست دارىبرايت نگه مى دارد.
22
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ حُرِمَ الرِّفْقَ فَقَدْ حُرِمَ الْخَيْرَ كُلَّهُ ؛
هر كس از مدارا بى بهره باشد، از همه خوبى ها بى بهره مانده است.
23
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ يَغْفِرْ يَغْفِرِ اللّه ُ لَهُ وَ مَنْ يَعْفُ يَعْفُ اللّه ُ عَنْهُ؛
هر كس از خطاها درگذرد، خدايش از او درگذرد و هر كس گذشت كند خدا نيز از اوگذشت كند.
24
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنِ اشْتاقَ اِلَى الْجَنَّةِ سارَعَ اِلَى الْخَيْراتِ وَ مَنْ اَشْفَقَ مِنَ النّارِ لَهى عَنِالشَّهَواتِ؛
هر كس مشتاق بهشت است، به سوى نيكى ها مى شتابد و هر كس از جهنم بترسد، ازهوا و هوس روى مى گرداند.
25
امام صادق عليه السلام:
اِنَّ اللّه َ تَبارَكَ وَ تَعالى لَمْ يَخْلُقْ خَلْقَهُ عَبَثا وَ لَمْ يَتْرُكْهُمْ سُدىً بَلْخَلَقَهُمْ لاِِظْهارِ قُدْرَتِهِ وَ لِيُكَـلِّـفَهُمْ طاعَتَهُ فَيَستَوجِبوا بِذلِكَ رِضْوانَهُ و ما خَلَقَهُمْلِيَجْلِبَ مِنْهُمْ مَنفَعَةً و لا لِيَدْفَعَ بِهِمْ مَضَرَّةً بَل خَلَقَهُم لِيَنْفَعَهُم و يوصِلُهُمْ اِلى نَعيمٍ؛
خداوند تبارك و تعالى آفريدگانش را بيهوده نيافريده و آنها را رها نكرده است. بلكهآنها را براى آشكار ساختن تواناييش آفريده و به فرمانبريش مكلفشان نموده است تا باآن، خشنودى خود را نصيب آنان كند. نيز آنها را نيافريده تا از آنها سودى ببرد و نهضررى را برطرف سازد، بلكه آنها را آفريده تا سودى به آنان برساند و به نعمت برساندشان.
26
امام صادق عليه السلام:
اَوْحَى اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ اِلى مُوسى عليه السلام يا مُوسى لا تَفْرَحْ بِكَثْرَةِ الْمالِ وَلا تَدَعْ ذِكْرى عَلى كُلِّ حالٍ فَاِنَّ كَثْرَةَ الْمالِ تُنْسِى الذُّنوبَ وَ اِنَّ تَرْكَ ذِكرى يُقْسِىالْقُلوبَ ؛
خداى عزّوجلّ به موسى عليه السلام وحى كرد: اى موسى! به زيادى ثروت شاد مشو و در هيچحالى مرا فراموش مكن، زيرا با زيادى ثروت گناهان فراموش مى شود و از ياد بردن منقساوت قلب مى آورد.
27
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنِ الْتَمَسَ رِضَى اللّه ِ بِسَخَطِ النّاسِ رَضىَ اللّه ُ عَنْهُ وَ اَرْضى عَنْهُ النّاسَوَ مَنِ الْتَمَسَ رِضَى النّاسِ بِسَخَطِ اللّه ِ سَخِطَ اللّه ُ عَلَيْهِ وَ اَسْخَطَ عَلَيْهِ النّاسَ؛
هر كس رضاى خدا به خشم مردم جويد، خداوند از او خشنود شود و مردم را از اوخشنود كند و هر كس رضاى مردم را به خشم خدا جويد، خداوند بر او خشم گيرد و مردمرا از او خشمگين كند.
28
امام على عليه السلام:
مَنْ كانَ فيهِ ثَلاثٌ سَلِمَتْ لَهُ الدُّنْيا وَ الآْخِرَةُ: يَأْمُرُ بِالْمَعْروفِ وَ يَأْتَمِرُبِهِ وَ يَنْهى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يَنْتَهى عَنْهُ وَ يُحافِظُ عَلى حُدودِ اللّه ِ جَلَّ وَ عَلا ؛
هر كس سه خصلت داشته باشد، دنيا و آخرتش سالم مى ماند: به خوبى فرمان دهدو خود به آن عمل كند، از زشتى باز دارد و خود از آن باز ايستد و از حدود الهى پاسدارىكند.
29
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنِ اقْتَصَدَ اَغْناهُ اللّه ُ وَ مَنْ بَذَّرَ اَفْقَرَهُ اللّه ُ وَ مَنْ تَواضَعَ رَفَعَهُ اللّه ُ وَ مَنْتَجَبَّرَ قَصَمَهُ اللّه ُ؛
هر كس ميانه روى كند، خداوند بى نيازش سازد و هر كس ريخت و پاش نمايد،خداوند نادارش كند، هر كس فروتنى پيشه كند، خداوند بلندش نمايد و هر كس بزرگىكند، خداوند خُردش نمايد.
30
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اَللّهُمَّ لَكَ صُمْنا وَ عَلى رِزْقِكَ اَفْطَرنا فَتَقَـبَّلْهُ مِنّا ذَهَبَ الظَّماءُ وَ ابْتَلَّتِالْعُروقُ وَ بَقىَ الاَْجْرُ؛
بار خدايا! براى تو روزه گرفتيم و با روزى تو افطار مى كنيم، پس آن را از ما بپذير،تشنگى رفت، رگ ها شاداب شد و پاداش ماند.
31
پيامبر صلي الله عليه و آله:
قَلْبٌ لَيْسَ فيهِ شَىْ ءٌ مِنَ الْحِكْمَةِ كَبَيْتٍ خَرِبَ فَتَعَلَّموا وَ عَلِّموا وَ تَفَقَّهواوَ لا تَموتوا جُهّالاً فَاِنَّ اللّه َ لا يَعْذِرُ عَلَى الْجَهْلِ؛
دلى كه در آن حكمتى نيست، مانند خانه ويران است، پس بياموزيد و آموزش دهيد،بفهميد و نادان نميريد. براستى كه خداوند، بهانه اى را براى نادانى نمى پذيرد.
32
امام باقر عليه السلام:
و ما مِنْ عَبْدٍ يَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ يُنْفِقُها فيما يُرْضِى اللّه َ اِلاَّ ابْتُلىَ بِاَنْ يُنْفِقَاَضْعافَها فيما اَسْخَطَ اللّه َ؛
هر كس از خرج كردن مالى در راه خداپسندانه بخل ورزد، چند برابر آن را در راه غيرخداپسندانه هزينه خواهد كرد.
33
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ قَلَّ طَعْمُهُ صَحَّ بَدَنُهُ وَ مَنْ كَثُرَ طَعْمُهُ سَقُمَ بَدَنُهُ وَ قَسا قَلْبُهُ؛
هر كس كم بخورد، سالم مى ماند و هر كس زياد بخورد تنش بيمار مى شود و قساوتقلب پيدا مى كند.
34
پيامبر صلي الله عليه و آله:
لَنْ يَشْبَعَ الْمُؤْمِنُ مِنْ خَيْرٍ يَسْمَعُهُ حَتّى يَكونَ مُنْتَهاهُ الْجَنَّةَ ؛
هرگز مؤمن از شنيدن خير و خوبى سير نمى شود، تا آن كه سرانجامش بهشت گردد.
35
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ اَرادَ اَنْ تُسْتَجابَ دَعْوَتُهُ وَ اَنْ تُـكْشَفَ كُرْبَتُهُ فَلْيُفَرِّجْ عَنْ مُعْسِرٍ ؛
هر كس مى خواهد دعايش مستجاب شود و غمش از بين برود، بايد گره از كارتنگدستى باز كند.
36
پيامبر صلي الله عليه و آله:
مَنْ ضارَّ ضارَّ اللّه ُ بِهِ وَ مَنْ شاقَّ شاقَّ اللّه ُ عَلَيْهِ؛
هر كس به ديگران ضرر برساند، خداوند به او ضرر مى زند و هر كس سخت گيرى كند،خداوند به او سخت مى گيرد.
37
امام على عليه السلام:
قيمَةُ كُلِّ امْرِى ءٍ ما يُحْسِنُهُ ؛
ارزش هر كس به اندازه خوبى هاى اوست.
38
پيامبر صلي الله عليه و آله:
اَلا اُخْبِرُكُمْ بِشَىْ ءٍ اِنْ اَنـْتُمْ فَعَلْتُموهُ تَباعَدَ الشَّيْطانُ مِنْـكُمْ كَما تَباعَدَالْمَشْرِقُ مِنَ الْمَغْرِبِ؟ قالوا: بَلى، قالَ: اَلصَّوْمُ يُسَوِّدُ وَجْهَهُ وَ الصَّدَقَةُ تَـكْسِرُ ظَهْرَهُ وَالْحُبُّ فِى اللّه ِ وَ الْمُوازَرَةُ عَلَى الْعَمَلِ الصّالِحِ يَقْطَعانِ دابِرَهُ وَ الاِْسْتِغْفارُ يَقْطَعُ وَتينَهُ ؛
آيا شما را از چيزى خبر ندهم كه اگر به آن عمل كنيد، شيطان از شما دور شود،چندان كه مشرق از مغرب دور است؟ عرض كردند: چرا. فرمودند: روزه روى شيطان راسياه مى كند، صدقه پشت او را مى شكند، دوست داشتن براى خدا و هم يارى در كارنيك، ريشه او را مى كند و استغفار شاهرگش را مى زند.
39
پيامبر صلي الله عليه و آله:
يا عَلىُّ اِذا حَضَرَ وَقْتُ صَلاتِكَ فَتَهَيَّأْ لَها وَ اِلاّ شَغَلَكَ الشَّيْطانُ وَ اِذانَوَيْتَ خَيْرا فَعَجِّلْ وَ اِلاّ مَنَعَكَ الشَّيْطانُ عَنْ ذلِكَ ؛
اى على! هرگاه وقت نمازت رسيد، آماده آن شو وگرنه شيطان تو را سرگرم مى كند وهرگاه قصد [كار] خيرى كردى شتاب كن وگرنه شيطان تو را از آن باز مى دارد.
40
پيامبر صلي الله عليه و آله:
لَيْسَ مِنْ نَفْسٍ بَرَّةٍ وَ لا فاجِرَةٍ اِلاّ وَ تَلومُ نَفْسَها يَوْمَ الْقيامَةِ اِنْ عَمِلَتخَيرا كَيفَ لَم اَزِد و اِنْ عَمِلَت شَرّا قالَت: لَيتَنى كُنتُ قَصَّرْتُ؛
هيچ نيكوكار و بدكارى نيست، مگر اين كه در روز قيامت، خودش را سرزنش مى كند.اگر خيرى انجام داده باشد، مى گويد: چرا به آن نيفزودم و اگر شرّى مرتكب شده باشد،مى گويد: اى كاش مرتكب نمى شدم.
- کتابخانه احادیث شیعه
- لیست چهل حدیث ها
- فهرست چهل چلچراغ (چهل چهل حديث)
- 38. هرچه كني به خود كني