8. راز خوشبختي و بدبختي
فَمَنِ اتَّبَعَ هُداىَ فَلا يَضِلُّ وَ لا يَشْقى وَ مَنْ
أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرى فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكا
وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقيامَةِ أَعْمى؛
از خوشبختى انسان درخواست خير از خداوند و خشنودى به خواست اوستو از بدبختى انسان است كه از خدا درخواست خير نكند و به خواست او ناخشنود باشد.
2
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اِنَّ السَّعيدَ كُلَّ السَّعيدِ حَقَّ السَّعيدِ مَن أحَبَّ عَليّا فى حَياتِهِ و بَعدَ مَوتِهِو إنَّ الشَّقِىَّ كُلَّ الشَّقىِّ حَقَّ الشَّقىِّ مَن أَبغَضَ عَليّا فى حَياتِهِ و بَعدَ وَفاتِهِ؛
خوشبخت كامل و واقعى كسى است كه على را در زندگى و بعد از مرگش دوست بداردو بدبخت كامل و واقعى كسى است كه دشمن على در زندگى و بعد از مرگش باشد.
3
پيامبر صلي الله عليه و آله :
أربَعٌ مِنَ السَّعادَةِ و أربَعٌ مِنَ الشِّقاوَةِ، فَالأربَعُ الَّتى مِنَ السَّعادَةِ:الْمَرأَةُ الصّالِحَةُ وَالْمَسكَنُ الْواسِعُ وَالْجارُ الصّالِحُ وَ الْمَركَبُ الْبَهىُّ وَ الأْربَعُ الَّتى مِنَالشَّقاوَةِ: اَلْجارُ السُّوءُ وَالْمَرأةُ السُّوءُ وَالْمَسكَنُ الضَّيِّقُ وَالْمَركَبُ السُّوءُ؛
چهار چيز از خوشبختى و چهار چيز از بدبختى است: چهار چيز خوشبختى: همسرخوب، خانه بزرگ، همسايه خوب و سوارى نيكو است و چهار چيز بدبختى: همسايه بد،همسر بد، خانه كوچك و سوارى بد است.
4
پيامبر صلي الله عليه و آله :
إذَا اسْتُحِقَّتْ وَلايَةُ اللّه ِ وَالسَّعادَةُ جاءَ الأْجَلُ بَينَ الْعَينَينِ و ذَهَبَ الأْمَلُوَراءَ الظَّهرِ و إذَا اسْتُحِقَّتْ وَلايَةُ الشَّيطانِ وَالشَّقاوَةُ جاءَ الأْمَلُ بَينَ الْعَينَينِ و ذَهَبَالأْجَلُ وَراءَ الظَّهرِ؛?
هرگاه كسى مستحق دوستى خداوند و خوشبختى باشد، مرگ در برابر چشمان اومى آيد و آرزو پشت سرش مى رود و هرگاه مستحق دوستى شيطان و بدبختى باشد،آرزو پيش چشم او، و مرگ پشت سرش قرار مى گيرد.
5
پيامبر صلي الله عليه و آله :
مِن سَعادَةِ ابْنِ آدَمَ حُسنُ الْخُلقِ وَ مِن شَقاوَةِ ابْنِ آدَمَ سُوءُ الْخُلقِ؛
از خوشبختى انسان خوش اخلاقى و از بدبختى انسان بد اخلاقى است.
6
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَلْعِلمُ إمامُ الْعَمَلِ وَالْعَمَلُ تابِعُهُ يُلهَمُ بِهِ السُّعَداءُ وَ يُحْرَمُهُ الأْشقياءُ؛
دانش پيشواى عمل و عمل پيرو آن است. به خوشبختان دانش الهام مى شود وبدبختان از آن محرومند.
7
پيامبر صلي الله عليه و آله :
أشقَى النّاسِ الْمُلوكُ... وَ أسعَدُ النّاسِ مَن خالَطَ كِرامَ النّاسِ؛
بدبخت ترين مردم پادشاهانند و خوشبخت ترين مردم كسى است كه با مردم بزرگوارمعاشرت كند.
8
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَلسَّعيدُ مَنِ اخْتارَ باقِيَةً يَدومُ نَعيمُها على فانيَةٍ لا يَنفَدُ عَذابُهاوَ قَدَّمَ لِما يَقدِمُ عَلَيهِ مِمّا هُوَ فى يَدَيهِ قَبلَ أن يُخَلِّفَهُ لِمَن يَسعَدُ بِإنفاقِهِ وَ قَد شَقىَ هُوَبِجَمعِهِ؛
خوشبخت كسى است كه سراى باقى را كه نعمتش پايدار است بر سراى فانى كهعذابش بى پايان است برگزيند و از آنچه در اختيار دارد براى سرايى كه به آنجا مى رود پيش فرستد قبل از آن كه آنها را براى كسى بگذارد كه او با انفاق آن خوشبخت مى شودولى خودش با گردآورى آن (دارايى ها) بدبخت شده است.
9
پيامبر صلي الله عليه و آله :
إنَّ اللّه َ تَعالى يَعرِضُ عَلى عَبدِهِ فى كُلِّ يَومٍ نَصيحَةً فَإن هُوَ قَبِلَها سَعِدَو إن تَرَكَها شَقىَ؛
خداوند متعال، به بنده اش در هر روز نصيحتى عرضه مى كند، كه اگر بپذيرد،خوشبخت و اگر نپذيرد، بدبخت مى شود.
10
پيامبر صلي الله عليه و آله :
بى اُنذِرتُم وَ بِعَلىِّ بنِ أبى طالِبِ اهْتَدَيتُم... وَ بِالْحَسَنِ اُعْطيتُمُالإْحسانُ وَ بِالْحُسَينِ تَسعَدونَ وَ بِهِ تَشقونَ ألا وَ إنَّ الْحُسَينَ بابٌ مِن أبوابِ الْجَنَّةِمَن عاداهُ حَرَّمَ اللّه ُ عَلَيهِ ريحَ الْجَنَّةِ؛
به وسيله من هشدار داده شديد و به وسيله على عليه السلام هدايت مى يابيد و به وسيلهحسن احسان مى شويد و به وسيله حسين خوشبخت مى گرديد و بدون او بدبخت.بدانيد كه حسين درى از درهاى بهشت است، هر كس با او دشمنى كند، خداوند بوىبهشت را بر او حرام مى كند.
11
حديث قدسى :
إنّى قَد قَضَيتُ لِكُلِّ قَومٍ هاديا أهدى بِهِ السُّعَداءَ وَ يَكونُ حُجَّةً عَلَىالأشْقياءِ؛
من براى هر قومى راهنمايى قرار دادم، كه خوشبختان را به وسيله آن هدايتمى كنم و حجتى براى بدبختان است.
12
پيامبر صلي الله عليه و آله :
اَلدُّنيا دارُ بَلاءٍ وَ مَنزِلُ بُلغَةٍ وَ عَناءٍ قَد نَزَعَتْ عَنها نُفُوسُ السُّعَداءِ وَانتَزَعَت بالْكُرهِ مِن أيدِى الأْشْقياءِ فَأَسعَدُ النّاسِ بِها أرغَبُهُم عَنها و أشقاهُم بِهاأرغَبُهُم فيها؛
دنيا سراى بلا و گرفتارى و محل گذران زندگى و زحمت است خوشبختان از آن دلكنده اند و از دست بدبختان به زور گرفته مى شود پس خوشبخت ترين مردم،بى ميل ترين آنان به دنيا و بدبخت ترين مردم، مايل ترين آنان به دنياست.
13
پيامبر صلي الله عليه و آله :
مَن ضَمِنَ وَصيَّةَ الْمَيِّتِ مِن أمرِ الْحَجِّ فَلا يَعجُزَنَّ فيها فَإنَّ عُقُوبَتَهاشَديدَةٌ وَ نَدامَتَها طَويلَةٌ، لا يَعجُزُ عَن وَصيَّةِ الْمَيِّتِ إلاّ شَقىٌّ وَ لا يَقومُ بِها إلاّ سَعيدٌ؛
هر كس وصيت ميت را در كار حج بر عهده بگيرد، نبايد در آن كوتاهى كند، زيراعقوبت آن سخت و پشيمانى اش طولانى است. از وصيت ميت جز بدبخت كوتاهى نكندو به آن جز خوشبخت عمل ننمايد.
14
امام على عليه السلام :
مَن أجهَدَ نَفسَهُ فى إصلاحِها سَعِدَ، مَن أهمَلَ نَفسَهُ فى لَذّاتِها شَقِىَوَ بَعُدَ؛
هر كس براى اصلاح خود، خويشتن را به زحمت بيندازد، خوشبخت مى شود هركس خود را در لذت ها رها كند، بدبخت مى گردد و بى بهره مى ماند.
15
امام على عليه السلام :
لا يَسعَدُ امْرُؤٌ إلاّ بِطاعَةِ اللّه ِ سُبحانَهُ وَ لا يَشقَى امْرُؤٌ إلاّ بِمَعصيَةِ اللّه ِ؛
هيچ كس جز با اطاعت خدا خوشبخت نمى شود و جز با معصيت خدا بدبخت نمى گردد.
16
امام على عليه السلام :
إنَّ حَقيقَةَ السَّعادَةِ أن يُختَمَ لِلْمَرءِ عَمَلُهُ بِالسَّعادَةِ و إنَّ حَقيقَةَ الشَّقاءِأن يُختَمَ لِلْمَرءِ عَمَلُهُ بِالشَّقاءِ؛
براستى كه حقيقت خوشبختى آن است كه پايان كار انسان خوشبختى باشد وحقيقت بدبختى آن است كه كار انسان به بدبختى خاتمه يابد.
17
امام على عليه السلام :
اَلتَّوفيقُ مِنَ السَّعادَةِ وَ الْخِذلانُ مِنَ الشَّقاوَةِ؛
توفيق [انجام كار نيك] از خوشبختى و بى توفيقى از بدبختى است.
18
امام على عليه السلام :
لا يَسعَدُ أحَدٌ إلاّ بِإقامَةِ حُدودِ اللّه ِ وَ لا يَشقى أحَدٌ إلاّ بِإِضاعَتِها؛
هيچ كس جز با اجراى حدود و احكام خدا خوشبخت نمى شود و جز با ضايع كردنآن بدبخت نمى گردد.
19
امام على عليه السلام :
اَلسَّعيدُ مَن وُعِظَ بِغَيرِهِ وَ الشَّقىُّ مَنِ انْخَدَعَ لِهَواهُ؛
خوشبخت كسى است كه از (سرنوشت) ديگران پند بگيرد و بدبخت كسى است كهفريب هوا و هوس خود را بخورد.
20
امام على عليه السلام :
اَلدُّنيا مُنيَةُ الأْشقياءِ، اَلآْخِرَةُ فَوزُ السُّعَداءِ؛
دنيا آرزوى بدبختان و آخرت رستگارى خوشبختان است.
21
امام على عليه السلام :
إذا جَمَعْتَ الْمالَ فَأنت فيهِ وَكيلٌ لِغَيرِكَ يَسْعَدُ بِهِ وَ تَشقى أنتَ؛
هرگاه مال اندوختى، تو در آن نماينده كس ديگرى هستى كه او با آن خوشبختمى شود و تو بدبخت مى گردى.
22
امام على عليه السلام :
اَلسَّعيدُ مَن سَعِدَتْ بِهِ رَعيَّتُهُ وَالشَّقىُّ مَن شَقيَتْ بِهِ رَعيَّتُهُ؛
خوشبخت كسى است كه زير دستانش بواسطه او خوشبخت شوند و بدبخت كسىاست كه زيردستانش به واسطه او بدبخت شوند.
23
امام على عليه السلام :
فِى الْمَوتِ راحَةُ السُّعَداءِ، فِى الدُّنيا رَغبَةُ الأْشقياء؛
مرگ آسايش خوشبختان و دنيا خواهش بدبختان است.
24
امام على عليه السلام :
إنَّ أسعَدَ النّاسِ فِى الدُّنيا مَن عَدَلَ عَمّا يَعرِفُ ضَرَّهُ وَ إنَّ أشقاهُم مَنِاتَّبَعَ هَواهُ؛
خوشبخت ترين مردم در دنيا كسى است كه از آنچه مى داند برايش ضرر دارد، دورىكند و بدبخت ترين مردم كسى است كه از هوا و هوس خود پيروى نمايد.
25
امام على عليه السلام :
عُصِمَ السُّعَداءُ بِالإْيمانِ وَ خُذِلَ الأْشقياءُ بِالعِصيانِ مِن بَعدِ اتِّجاهِالْحُجَّةِ عَلَيهِم بِالْبَيانِ إذ وَضَحَ لَهُم مَنارُ الْحَقِّ وَ سَبيلُ الهُدى؛
خوشبختان، با ايمان محفوظ مى مانند و بدبختان، پس از آن كه حجت برايشان تمام شد و نشانه حق و راه هدايت روشن گرديد، بر اثر گناه و نافرمانى خوار مى شوند.
26
امام على عليه السلام :
اَلسَّعيدُ مَن وُعِظَ بِغَيرِهِ وَ الشَّقىُّ مَنِ اتَّعَظَ بِهِ غَيرُهُ؛
خوشبخت، كسى است كه از (حال) ديگران عبرت بگيرد و بدبخت، كسى است كهمايه عبرت ديگران واقع شود.
27
امام على عليه السلام :
مِن كِتابِهِ لَهُ إلَى الأْشْتَرِ: أمَرَهُ بِتَقوَى اللّه ِ وَ إيثارِ طاعَتِهِ وَ اتِّباعِ ما أمَرَبِهِ فى كتابِهِ مِن فَرائِضِهِ وَ سُنَنِهِ الَّتى لا يَسعَدُ أحَدٌ إلاّ بِاتِّباعِها وَ لا يَشقى إلاّ مَعَجُحودِها وَ إضاعَتِها؛
امير المؤمنين در نامه خود به مالك اشتر نوشته است: مالك را به پرهيز كارى و ترساز خدا و برگزيدن طاعت او و پيروى از واجبات و مستحبات خدا كه در كتاب خود به آنهاامر فرموده است فرمان مى دهد، اعمالى كه هيچ كس جز با انجام آنها خوشبخت و جز باانكار و فرو گذاشتن آنها بدبخت نمى گردد.
28
امام على عليه السلام :
لا تُخَلِّفَنَّ وَراءَكَ شَيئاً مِنَ الدُّنْيا فَإِنَّكَ تُخَـلِّـفُهُ لأِحَدِ رَجُلَيْنِ إِمّارَجُلٌ عَمِلَ فيهِ بِطاعَةِ اللّهِ فَسَعِدَ بِما شَقيتَ بِهِ وَ اَمّا رَجُلٌ عَمِلَ فيهِ بِمَعْصيَةِ اللّه ِ فَشَقىَبِما جَمَعْتَ لَهُ فَكُنْتَ عَوْناً لَهُ عَلَى الْمَعْصيَةِ وَ لَيْسَ أَحَدُ هذَيْنِ حَقيقاً أَنْ تُو?ثِرَهُ عَلىنَفْسِكَ؛
پس از خودت چيزى از دنيا بر جاى مگذار زيرا آن را براى يكى از اين دو خواهىگذارد. يا كسى كه آن را در طاعت خدا به كار مى برد پس با چيزى كه تو با آن بدبختشده اى، خوشبخت مى شود. و يا كسى كه با آن نافرمانى خدا را مى كند و با آنچه تو براى او فراهم كردى بدبخت مى شود پس تو در نافرمانى [خدا] ياور او هستى و هيچ يك از ايندو را شايسته نيست بر خودت مقدّم بدارى.
29
امام على عليه السلام :
إنْ عَقَلْتَ أمرَكَ وَأصَبتَ مَعرِفَةَ نَفسِكَ فَأَعرِض عَنِ الدُّنيا وَ ازْهَد فيهافَاِنَّها دارُ الأْشقياءِ و لَيسَت بِدارِ السُّعَداءِ؛
اگر در امور زندگى خود انديشيده و خود را شناخته اى، پس از دنيا روى بگردان و ازآن دل بِكَن، زيرا دنيا سراى بدبختان است نه سراى خوشبختان.
30
امام سجّاد عليه السلام :
اَللّهُمَّ... فَالشَّقىٌ مَن لَم تَأخُذْ بِيَدِهِ وَ لَم تُؤمِنهُ مِن غَدِهِ وَالسَّعيدُ مَنآوَيتَهُ إلى كَـنَفِ نِعمَتِكَ و نَقَلتَهُ حَميدا إلى مَنازِلِ رَحمَتِكَ؛
پروردگارا بدبخت كسى است كه دستش را نگيرى و از فردايش ايمنى ندهى وخوشبخت كسى است كه در پناه نعمتت جايش دهى و با ستايش، او را به جايگاههاىرحمتت منتقل كنى.
31
امام سجّاد عليه السلام :
اَللّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ عَلى حُسْنِ قَضائِكَ وَ بِما صَرَفْتَ عَنّى مِنْ بَلائِكَ. فَلاتَجعَلْ حَظّى مِن رَحمَتِكَ ما عَجَّلتَ لى مِن عافِيَتِكَ فَأَكونَ قَد شَقَيتُ بِما أحبَبتُ و سَعِدَغَيرى بِما كَرِهتُ... ؛
بار خدايا! سپاس تو را بر آن حسن تقديرى كه بهره من گردانيدى و آن بلا كه از مندور ساختى، پس بهره مرا از رحمتت تنها عافيتى كه اكنون بخشيده اى قرار مده، كه درنتيجه به خاطر آنچه دوست دارم (اما به صلاح من نيست) بدبخت شوم و ديگران بهخاطر آنچه دوست نمى دارم (اما صلاح من در آن است) خوشبخت گردند.
32
امام صادق عليه السلام :
اَلسَّعيدُ مَنِ اتَّبَعَنا وَ الشَّقىُّ مَن عادانا وَ خالَفَنا؛
خوشبخت كسى است كه از ما پيروى كند و بدبخت كسى است كه با ما دشمنى ومخالفت نمايد.
33
امام باقر عليه السلام :
اِعلَمُوا أَنَّ الدُّنيا حُلوَها وَ مُرَّها حُلمٌ وَ الاِنْتِباهُ فِى الآخِرَةِ وَ الْفائِزُ مَنفازَ فيها وَ الشَّقىُّ مَن شَقىَ فيها؛
بدانيد كه شيرينى و تلخى دنيا، خواب است و بيدارى در عالم آخرت است.خوشبخت كسى است كه در آخرت خوشبخت باشد و بدبخت كسى است كه در آخرتبدبخت باشد.
34
امام صادق عليه السلام :
اَللّهُمَّ... ما أسعَدْتَ مَنِ اعْتَمَدَ عَلى مَخلُوقٍ مِثْلِهِ... وَ لا أشقَيتَ مَنِاعْتَمَدَ عَلَى الْخالِقِ الَّذى أنتَ هُوَ؛
خداوندا كسى را كه به مخلوقى همانند خود، متكى شد، خوشبخت نكردى و هر كه رابه خالقى كه تو باشى متكى شد، بدبخت نكردى.
35
امام صادق عليه السلام :
اَلسَّعادَةُ سَبَبُ خَيرٍ تُمسِكُ بِهِ السَّعيدُ فَيَجُرُّهُ إلَى النَّجاةِ وَ الشَّقاوَةُسَبَبُ خِذلانٍ تُمسِكُ بِهِ الشَّقىُّ فَيَجُرُّهُ إلَى الْهَلَكَةِ؛
خوشبختى رشته خيرى است كه خوشبخت به آن چنگ زده پس او را به سوىنجات مى كشاند و بدبختى رشته درماندگى است كه بدبخت به آن مى آويزد و او را بههلاكت مى كشاند.
36
امام صادق عليه السلام :
اُدعُ اللّه َ أن يَجعَلَ رِزقَكَ عَلى أيدى خيارِ خَلقِهِ فَإنَّهُ مِنَ السَّعادَةِ وَ لايَجْعَلَهُ عَلى أيدى شِرارِ خَلقِهِ فَإنَّهُ مِنَ الشَّقاوَةِ؛
از خدا بخواه كه روزيت را در دستان خوبان آفريدگانش قرار دهد كه ايناز خوشبختى است و آن را در دستان بَدان آفريدگانش قرار ندهد كه اين ازبدبختى است.
37
امام صادق عليه السلام :
كَم مِن حَريصٍ عَلى أمرٍ قَد شَقِىَ بِهِ حينَ أتاهُ وَ كَم مِن تارِكٍ لأَِمرٍقَد سَعِدَ بِهِ حينَ أتاهُ؛
چه بسيار حريص بر كارى كه وقتى بدان دست يافت با آن بدبخت شد و چه بسياررها كننده كارى كه وقتى به آن رسيد، به وسيله آن خوشبخت شد.
38
امام صادق عليه السلام :
مَلعونَةٌ مَلعُونَةٌ اِمْرَأَةٌ تُوذى زَوجَها وَ تَغُمُّهُ وَ سَعيدَةٌ سَعيدَةٌ اِمْرَأَةٌتُكرِمُ زَوجَها وَ لا تُؤذيهِ وَ تُطيعُهُ فى جَميعِ أحوالِهِ؛
ملعون است ملعون، آن زنى كه شوهر خود را بيازارد و غمگين كند و خوشبخت استخوشبخت، آن زنى كه شوهر خود را احترام نهد و آزارش ندهد و در همه حال از وىفرمان برد.
39
امام صادق عليه السلام :
إذا أرَدتَ أن تَعلَمَ أَشَقيّا الرَّجُلُ أم سَعيدا فَانْظُر بِرَّهُ وَ مَعروفَهُ إلىمَن يَصنَعُهُ؟ فَإِن صَنَعَهُ إلى مَن هُوَ أهلُهُ فَاعلَمْ أنَّهُ إلى خَيرٍ يَصيرُ وَ إن كانَ يَصنَعُهُإلى غَيرِ أهلِهِ فَاعْلَم أَنَّهُ لَيسَ لَهُ عِندَ اللّه ِ خَيرٌ؛
اگر مى خواهى بدانى كه كسى بدبخت است يا خوشبخت؟ نگاه كن ببين به چه كسىخوبى و نيكى مى كند، اگر به اهلش خوبى مى كند بدان كه او به سوى خوبى مى رود و اگربه نااهلش خوبى مى كند بدان كه او را نزد خداوند خيرى نيست.
40
امام رضا عليه السلام :
جَفَّ الْقَلَمُ بِحَقيقَةِ الكِتابِ مِنَ اللّه ِ بِالسَّعادَةِ لِمَن آمَنَ وَ اتَّقى وَالشَّقاوَةِ مِنَ اللّه ِ تَبارَكَ و تَعالى لِمَن كَذَّبَ وَ عَصى؛
قلم تقدير خداوند بر خوشبختى كسى رقم خورَدْ كه ايمان آورد و تقوا پيشه كند. و بربدبختى كسى رقم خورَدْ كه ايمان نياورد و نافرمانى كند.
- کتابخانه احادیث شیعه
- لیست چهل حدیث ها
- فهرست چهل چلچراغ (چهل چهل حديث)
- 8. راز خوشبختي و بدبختي